Bộ sưu tập Piprahwa Gems - Ảnh: sothebys.com

Đây là kết quả của chiến dịch pháp lý, ngoại giao và văn hóa kéo dài nhiều tháng nhằm ngăn chặn cuộc đấu giá quốc tế do nhà đấu giá Sotheby’s tổ chức tại Hong Kong (Trung Quốc) hồi tháng 5 vừa qua.

Bộ sưu tập mang tên Piprahwa Gems gồm hơn 300 viên ngọc quý có niên đại từ thời Đế chế Maurya, khoảng năm 240-200 trước Công nguyên. 

Bộ sưu tập này nằm trong số hơn 2.000 viên ngọc từng được chôn trong một bảo tháp tại khu di chỉ Piprahwa, thuộc bang Uttar Pradesh miền Bắc Ấn Độ, cùng với các mảnh xương được cho là xá lợi Phật. 

Năm 1898, William Claxton Peppé - một địa chủ người Anh thời thuộc địa - đã phát hiện bộ báu vật này trên điền trang của mình. 

Theo Luật Kho báu Ấn Độ năm 1878, chính quyền thuộc địa Anh khi đó tuyên bố sở hữu, chia số ngọc thành 3 phần: xương và tro được dâng tặng lên vua Phật tử Chulalongkorn của Xiêm (nay là Thái Lan), khoảng 1.800 viên ngọc chuyển về Bảo tàng Ấn Độ tại Kolkata, và gia đình Peppé được phép giữ lại gần 1/5 bộ sưu tập (hơn 300 viên).

Ban đầu, bộ sưu tập đáng lẽ được nhà đấu giá Sotheby’s đưa ra bán tại Hong Kong vào tháng 5 năm nay. Tuy nhiên, phiên đấu giá đã bị hoãn sau khi Chính phủ Ấn Độ yêu cầu hoàn trả các cổ vật và cảnh báo sẽ có hành động pháp lý.

Sotheby’s sau đó xác định Godrej Industries - một tập đoàn tư nhân lớn của Ấn Độ - là đơn vị mua lại bộ sưu tập, qua đó tạo điều kiện để các hiện vật được trao trả vĩnh viễn về Ấn Độ, nơi chúng sẽ được trưng bày công khai. 

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã hoan nghênh việc hồi hương bộ sưu tập ngọc quý này. Trên mạng xã hội X, ông gọi đây là "một ngày hân hoan cho di sản văn hóa Ấn Độ". 

Trong khi đó, Bộ Văn hóa Ấn Độ khẳng định đây là một hình mẫu hợp tác công-tư tiêu biểu, đồng thời phù hợp với sứ mệnh rộng lớn hơn của Thủ tướng Modi trong việc khôi phục và tôn vinh di sản văn hóa tâm linh cổ xưa của Ấn Độ trên toàn thế giới.