Bầm tím có thể là biểu hiện của rối loạn tiểu cầu

Theo TS.BS Phạm Liên Hương - Trung tâm huyết học và truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai - tiểu cầu là những tế bào nhỏ không nhân, sinh ra từ tủy xương, có nhiệm vụ duy trì sự toàn vẹn mạch máu và tham gia vào quá trình đông máu.

Mỗi tiểu cầu chỉ sống khoảng 7-10 ngày, nhưng vai trò của chúng thì vô cùng quan trọng. Khi mạch máu bị tổn thương, tiểu cầu là lực lượng đầu tiên tiếp cận "hiện trường", kết dính vào vị trí rách mạch, hoạt hóa và kết tụ lại để tạo thành một "nút chặn" ban đầu.

Đồng thời, bề mặt tiểu cầu cũng kích hoạt chuỗi phản ứng đông máu, giúp hình thành cục máu đông ổn định, cầm máu và hỗ trợ lành vết thương.

Khi số lượng hoặc chức năng tiểu cầu suy giảm, cơ chế cầm máu này sẽ bị rối loạn. Hậu quả là cơ thể dễ bị chảy máu, đôi khi chỉ với những va chạm rất nhẹ, thậm chí không rõ nguyên nhân.

Những dấu hiệu cảnh báo rối loạn tiểu cầu có thể khá đa dạng nhưng thường gặp nhất là tình trạng dễ bầm tím. Các vết bầm có thể xuất hiện tự nhiên, màu tím xanh, kích thước thay đổi, thường ở tay, chân. 

Một số người còn thấy những đốm đỏ li ti trên da - gọi là chấm xuất huyết - đặc biệt ở vùng cẳng chân hay mặt trong cánh tay. Khi vết xuất huyết lan rộng hơn sẽ tạo thành ban xuất huyết hoặc mảng bầm lớn.

Ngoài ra, người bệnh có thể chảy máu cam thường xuyên, chảy máu chân răng khi đánh răng, chảy máu lâu sau những vết thương nhỏ, hoặc xuất hiện kinh nguyệt kéo dài bất thường ở phụ nữ. 

Trong các trường hợp nặng, có thể gặp tình trạng tiểu ra máu, đi ngoài phân đen (chảy máu tiêu hóa), thậm chí xuất huyết não hoặc nội tạng, đe dọa tính mạng.

"Không phải cứ bầm tím là do rối loạn tiểu cầu, nhưng nếu bạn thấy tình trạng này xuất hiện thường xuyên, không rõ nguyên nhân, hoặc kèm theo các dấu hiệu chảy máu khác, nên đến khám tại chuyên khoa huyết học", bác sĩ Hương cho hay.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiểu cầu

Về nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiểu cầu, bác sĩ Hương lý giải có thể chia thành hai nhóm chính: một là do tủy xương giảm sản xuất tiểu cầu, hai là do tiểu cầu bị phá hủy hoặc tiêu thụ quá mức trong máu.

Tủy xương có thể suy yếu do bệnh lý ác tính như bạch cầu, do nhiễm vi rút như sốt xuất huyết, HIV, viêm gan; thiếu vitamin B12, folic; hóa trị, xạ trị, hoặc do lạm dụng rượu bia.

Ở nhóm thứ hai, tình trạng phổ biến là xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, khi cơ thể tự tạo kháng thể phá hủy tiểu cầu. Một số thuốc, nhiễm khuẩn nặng, bệnh tự miễn như lupus, hay lách to bất thường cũng có thể là thủ phạm.

Ngoài ra, có những người dù số lượng tiểu cầu bình thường nhưng chức năng lại bị suy yếu - do bẩm sinh hoặc do dùng thuốc như aspirin, clopidogrel, thuốc chống viêm NSAIDs, hoặc mắc bệnh thận mạn tính.

Để xác định chính xác tình trạng này, bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm công thức máu giúp đo lường số lượng tiểu cầu.

Nếu nghi ngờ bất thường, người bệnh có thể được làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu như phết máu, xét nghiệm đông máu, tìm kháng thể, thậm chí sinh thiết tủy xương nếu cần.

Việc điều trị rối loạn tiểu cầu phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ bệnh.

Nếu nhẹ, có thể chỉ cần theo dõi. Nếu do thiếu vitamin, sẽ được bổ sung. Nếu do thuốc, cần ngưng thuốc. Với những ca nặng hoặc bị xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc ức chế miễn dịch, globulin truyền tĩnh mạch, hoặc can thiệp cắt lách. Truyền tiểu cầu chỉ thực hiện khi có nguy cơ chảy máu nghiêm trọng.

"Tiểu cầu tuy nhỏ bé nhưng lại đóng vai trò sinh tử trong cơ chế bảo vệ cơ thể khỏi mất máu. Vì vậy, đừng chủ quan nếu bạn thấy mình dễ bị bầm tím hoặc gặp các dấu hiệu chảy máu bất thường", bác sĩ Hương cảnh báo.

Máu 'bẩn' sinh đủ thứ bệnh

Tại sao máu 'bẩn' gây suy giảm tuổi thọ? Cần có bí quyết quét sạch 'rác thải' trong máu…