Một hướng đi khả thi là chuyển sang mô hình quản lý dựa trên nhà trường - cách tiếp cận đã được nhiều quốc gia áp dụng trong cải cách giáo dục và hành chính công.

Tinh thần cốt lõi của mô hình này là trao quyền tự chủ thực chất hơn cho nhà trường - không chỉ về chuyên môn, tài chính, nhân sự - mà còn cho phép nhà trường chủ động tổ chức hoạt động phù hợp với bối cảnh địa phương. Khi đó, vai trò của cấp xã chuyển từ điều hành sang hỗ trợ, kết nối và giám sát.

Thay vì trông đợi vào hội đồng trường, có thể xây dựng cơ chế giám sát linh hoạt hơn từ cộng đồng - với sự tham gia của phụ huynh, các tổ chức đoàn thể và cán bộ hưu trí có kinh nghiệm giáo dục.

Điều này giúp tạo môi trường minh bạch, thúc đẩy trách nhiệm giải trình và tăng sự đồng thuận xã hội đối với nhà trường.

Khi được trao quyền, chính hiệu trưởng và đội ngũ nhà trường sẽ phát huy năng lực quản trị - điều vốn bị hành chính hóa trong mô hình cũ.

Việc Bộ GD-ĐT tổ chức tập huấn, xây dựng sổ tay và huy động giáo viên hỗ trợ cấp xã là biện pháp tình thế rất cần thiết. Nhưng về lâu dài cần thay đổi mô hình quản lý.

Cần một lộ trình hai hướng: một là xem xét lại nghị định 150/2025/NĐ-CP và chuẩn hóa vị trí việc làm và năng lực cán bộ giáo dục cấp xã theo vai trò kết nối - giám sát; hai là đào tạo lại đội ngũ hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường học để làm trung tâm vận hành mô hình quản lý dựa trên nhà trường, đi kèm cơ chế tự chủ và giám sát xã hội rõ ràng.

Quản lý dựa trên nhà trường không chỉ là một lựa chọn về kỹ thuật quản lý giáo dục. Đó còn là cách tiếp cận phù hợp với tinh thần cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy và phát huy vai trò của cộng đồng.

Khi nhà trường được trao quyền, cấp xã được giảm tải, và người dân được tham gia giám sát, thì hệ thống giáo dục sẽ vận hành hiệu quả và thích ứng hơn.

Bỏ hội đồng trường thành viên đại học quốc gia, đại học vùng là 'bước lùi về tự chủ đại học'?

Nhiều ý kiến cho rằng việc các trường thành viên đại học quốc gia, đại học vùng không có hội đồng trường là bước lùi về tự chủ đại học.