Mổ nhân giáp hơn một năm trước, gần đây khi theo dõi các thông tin về ung thư tuyến giáp, chị P.K.A. (50 tuổi, ngụ quận 7, TP.HCM) rất bức xúc khi biết mình bị mổ oan.

Xây dựng gói tầm soát chuẩn mực

Không có bất kỳ triệu chứng nào nhưng chị vẫn được cho làm siêu âm tuyến giáp trong những lần khám sức khỏe định kỳ.

Chị A. kể dù nhân giáp chỉ có 4mm, không tiến triển trong nhiều năm nhưng hơn một năm trước bác sĩ đã yêu cầu sinh thiết. Khi có kết quả ung thư tuyến giáp, chị đã được chỉ định mổ để điều trị, trong khi các chuyên gia cho rằng phần lớn các nhân giáp nghi ngờ ung thư lớn hơn 1cm mới cần sinh thiết trước mổ, phẫu thuật.

Nhiều bác sĩ nêu ra một thực tế các chủ đầu tư khi mua sắm các trang thiết bị như CT, MRI... đều mong muốn có nhiều người chụp để thu hồi vốn, lợi nhuận nhanh. Còn bệnh nhân mong muốn được chỉ định đúng y khoa và bác sĩ đang phải đứng giữa lằn ranh này.

PGS Nguyễn Hoài Nam - chủ tịch Hội Tĩnh mạch học TP.HCM - cho rằng lợi nhuận từ các dịch vụ cận lâm sàng và xét nghiệm cao nhưng còn thiếu sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý, cộng với tâm lý lo lắng và chưa có kiến thức y tế cơ bản nên người dân dễ bị thuyết phục sử dụng các gói tầm soát.

Theo ông Nam, việc tập huấn bác sĩ về các chỉ định tầm soát hợp lý rất quan trọng. Cần đưa ra chế tài nếu bác sĩ tầm soát không dựa trên nguy cơ thật sự, mà chỉ vì mục đích doanh thu. Song song là tăng cường thanh tra, xử phạt nghiêm các phòng khám vi phạm, xây dựng quy chuẩn quốc gia về gói tầm soát, làm căn cứ để phòng khám không được tự "vẽ" gói dịch vụ sai quy định; kiểm soát chi phí trọn gói tầm soát, tránh tình trạng "giá mồi thấp - phụ phí cao".

Theo TS Đặng Huy Quốc Thịnh - chủ tịch Hội Y học chăm sóc giảm nhẹ Việt Nam, nguyên phó giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, người dân khi đi khám thường không biết xét nghiệm nào cần thiết và không cần thiết, mà chủ yếu tuân theo chỉ định bác sĩ. Do đó bác sĩ cần nâng cao kỹ năng lâm sàng để có những chỉ định đúng, tiết kiệm thời gian, tiền bạc cho bệnh nhân. Ngược lại nếu kỹ năng không tốt sẽ có chỉ định sai hoặc quá lạm dụng xét nghiệm.

Các cơ sở y tế công và tư cần kiểm soát chặt chẽ hơn việc làm xét nghiệm, nhất là các gói khám sức khỏe tổng quát, tầm soát. Việc xây dựng các gói này cần được thông qua hội đồng khoa học của bệnh viện, nhằm đảm bảo khách quan, khoa học, tránh lạm dụng xét nghiệm không cần thiết.

Đồng thời nên có sự tin tưởng kết quả xét nghiệm lẫn nhau giữa các cơ sở y tế, tránh phải làm lại không cần thiết, gây lãng phí thời gian và tiền bạc.

Nhiều quy định ngăn lạm dụng xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Hà Anh Đức - cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) - cho rằng để ngăn chặn lạm dụng xét nghiệm cũng như chẩn đoán hình ảnh, bộ đã làm đầu mối trình Quốc hội, Chính phủ ban hành luật, nghị định cũng như ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thực hiện trong cơ sở khám chữa bệnh (KCB), bảo đảm hành lang pháp lý cho các cơ sở KCB, người hành nghề và cung cấp dịch vụ KCB theo đúng quy định pháp luật, bảo đảm quyền lợi của người dân khi tham gia KCB.

Bộ Y tế cũng đã ban hành "Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện Việt Nam" nhằm mục đích chỉ định và cung cấp dịch vụ KCB phù hợp, sử dụng thuốc hợp lý, tránh chỉ định dịch vụ quá mức hoặc dưới mức nhu cầu.

Các hoạt động kiểm tra đột xuất, kiểm tra, thanh tra theo chuyên đề, chủ đề được các vụ, cục và thanh tra bộ làm đầu mối. Trong nội dung kiểm tra đã tập trung vào chỉ định và cung cấp dịch vụ KCB, phát hiện chỉ định chưa phù hợp để kịp thời chấn chỉnh.

Ngoài ra bộ cũng ban hành một số công văn chỉ đạo về tăng cường thực thi các quy định luật pháp về KCB như công văn của Bộ Y tế năm 2025 về tăng cường kiểm tra, giám sát thực hiện các quy định pháp luật trong KCB, trong đó nhấn mạnh giải pháp như tăng cường kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh nếu phát hiện hành vi trong KCB (hành vi kê đơn thuốc, chỉ định thực hiện các dịch vụ kỹ thuật, thiết bị y tế, gợi ý chuyển người bệnh tới cơ sở KCB khác hoặc có hành vi khác nhằm trục lợi...).

Đồng thời quản lý, giám sát việc kê đơn, sử dụng thuốc đối với người hành nghề phù hợp với chẩn đoán, tình trạng bệnh, tính cần thiết, đúng mục đích, an toàn, hợp lý và hiệu quả... 

Đẩy mạnh giải pháp tăng cường chất lượng dịch vụ KCB, ứng dụng y tế số trong KCB, đặc biệt trong giám sát thực hiện chỉ định, cung cấp dịch vụ KCB, kê đơn thuốc; giám sát kết quả đầu ra giúp kiểm soát chỉ định hợp lý dịch vụ và tránh lạm dụng hoặc sử dụng không cần thiết.

Chụp chiếu tràn lan, chẩn đoán hay trục lợi? - Kỳ 2: Lạm dụng xét nghiệm, dân tốn kém quá nhiều

Nhiều bác sĩ nhận định hiện nay việc lạm dụng xét nghiệm khá phổ biến bởi nhiều lý do: một số bác sĩ chưa có kỹ năng lâm sàng tốt, bệnh nhân yêu cầu xét nghiệm, bác sĩ chạy theo sản phẩm…