Giấc mơ 2050 tan vỡ từ bước đầu

"Từ thời HLV Marcelo Lippi đến nay, tôi chưa bao giờ thấy được đẳng cấp của các cầu thủ nhập tịch. Việc ghi bàn vào lưới các đội bóng nhỏ là chuyện chẳng đáng quan tâm, chúng ta cần họ cho những trận cầu lớn chứ", Li Weifeng, huyền thoại bóng đá Trung Quốc từng đưa ra lời phê phán về chính sách nhập tịch cầu thủ của Liên đoàn Bóng đá Trung Quốc (CFA). 

Phát biểu trên được đưa ra sau khi Trung Quốc thất bại trong chiến dịch săn vé dự World Cup 2022. Đó là thời điểm trong đội hình của họ vẫn còn có Elkeson, Aloisio, Alan và Ricardo Goulart. 

Điểm chung của 4 ngôi sao đó đều là người Brazil, và chẳng có gốc gác gì liên quan đến Trung Quốc. Họ được nhập tịch trong giai đoạn 2018-2020, theo một kế hoạch dài hơi bắt nguồn từ khoảng năm 2013. 

Đó là thời điểm các CLB China Super League (CSL) - giải vô địch Trung Quốc ồ ạt nhập về các sao ngoại. 

Làng bóng đá ắt hẳn vẫn còn nhớ mang máng về kế hoạch vô địch World Cup 2050 của Trung Quốc, chia làm 3 giai đoạn chính, bắt đầu từ 10 năm trước. Và chính sách dựa vào các ngôi sao ngoại nằm ở giai đoạn đầu tiên, mục tiêu giúp bóng đá Trung Quốc đạt thành công ngắn hạn, là tấm vé dự World Cup 2018 hoặc 2022.

Kết cục, bước đầu tiên của kế hoạch vĩ mô này đã đổ vỡ hoàn toàn. Trung Quốc thất bại trong chiến dịch săn vé dự World Cup 2018 lẫn 2022. Mô hình bóng đá tràn ngập sao ngoại của CSL cũng tan vỡ, và các ngôi sao nhập tịch lũ lượt rời khỏi đội tuyển. 

Hay nói chính xác hơn, CFA đã thống nhất chấm dứt chính sách nhập tịch. Toàn bộ những cái tên Brazil kể trên đều không được triệu tập lên tuyển Trung Quốc từ đầu năm 2025. 

Vấn đề tiền bạc

Nhưng hãy khoan chỉ trích chính sách nhập tịch. Trong thời đại bóng đá toàn cầu hóa, nhập tịch là điều mà cả những nền bóng đá luôn đề cao truyền thống như Nhật Bản, Đức, Tây Ban Nha cũng khó lòng tránh khỏi. 

Với những nền bóng đá vùng trũng như Indonesia hay Trung Quốc, nhập tịch càng là cách đưa họ đến gần hơn với những mục tiêu ngắn hạn.

Cũng đừng cười cợt những mục tiêu ngắn hạn. Bởi hơn 20 năm trước, Hàn Quốc và Nhật Bản đã bứt lên nhờ vào thành công ở kỳ World Cup 2002 do họ đăng cai. 

Như những phát biểu trước đây của các lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá Indonesia (PSSI), họ chỉ xem nhập tịch là kế sách cho mục tiêu ngắn hạn. Phải có thành công ngắn hạn mới đặt được nền móng cho sách lược dài hạn. 

Và khi bắt đầu chiến lược nhập tịch ồ ạt của mình vào 2 năm trước, Indonesia đã có một bài học nhãn tiền. Đó là Trung Quốc. 

Cách mà Trung Quốc làm - thu hút những ngôi sao ngoại quốc về chơi ở giải vô địch của họ, rồi chờ đủ 5 năm để nhập tịch theo quy định FIFA - hoàn toàn không phù hợp với Indonesia. 

Vì sao? Đơn giản, vì hệ thống giải đấu của Indonesia làm sao so sánh được với CSL lắm tiền nhiều bạc. 

Kể cả với những khoản lương hàng triệu USD, CSL cũng không thể mang đến cho đội tuyển Trung Quốc những ngôi sao hạng A của Brazil. 

Oscar và Hulk là những ngôi sao hạng A, nhưng họ đã khoác áo tuyển Brazil từ trước. 

Một ví dụ khác là Alex Teixeira, ngôi sao Brazil từng khiến Jiangsu Suning phải bỏ ra 60 triệu USD để mang về từ Shakhtar Donetsk. So với Oscar, Teixeira chỉ đáng được xem là ngôi sao Brazil "hạng B", và đã chơi bóng ở Trung Quốc đủ 5 năm.

Nhưng rồi Teixeira vẫn không chọn nhập tịch Trung Quốc. Hay nói cách khác, Teixeira đòi hỏi quá nhiều, dù đã lãnh mức lương trên dưới 10 triệu USD trong suốt 5 năm khoác áo Jiangsu Suning. 

Chỉ một ngôi sao hạng B như Teixeira đã ngốn của Trung Quốc hơn trăm triệu USD trong 5 năm. Để anh nhập tịch, một đội bóng, hay một nhà tài trợ nào đó sẽ phải tiếp tục đứng ra gánh chi phí thêm trăm triệu USD nữa trong 5 năm tiếp theo.

Và cần bao nhiêu Teixeira để Trung Quốc sở hữu toàn bộ một đội hình "Brazil loại B" như vậy? Hàng tỉ USD. Quá phi lý với cuộc chơi bóng đá. 

Và vì vậy, CFA đành chọn các phương án "Brazil loại C" như Elkeson, như Alan... Mà cũng không thể nhập tịch quá nhiều. 

So với Teixeira, Elkeson chỉ nhận lương bằng phân nửa ở Shanghai SIPG, và giờ đây mức lương anh nhận tại Chengdu Rongcheng chỉ còn 1,5 triệu USD/năm. Lương của các cầu thủ còn lại thấp hơn nhiều. 

Chất lượng thế nào thì kết quả thế nấy. Chưa kể, Trung Quốc cũng không thể nhập tịch quá nhiều, vì thể diện của cường quốc tỉ dân.

Bài học cho những nền bóng đá muốn nhập tịch

Thất bại của Trung Quốc là lời nhắc nhở cho những nền bóng đá vùng trũng muốn tiếp bước chính sách nhập tịch. Và với Indonesia, bối cảnh đất nước, lịch sử của họ càng ủng hộ một phương án khác, đó là tìm kiếm những cầu thủ kiều bào. 

Với phương án này, PSSI hay các đơn vị tài trợ nào đó của bóng đá Indonesia không phải tốn quá nhiều tiền để xây dựng một đội bóng nhập tịch. 

Tất nhiên phải có những khoản chi, liên quan đến những chuyến bay, những cuộc đàm phán, việc di chuyển qua lại, và có thể là cả những khoản phí lót tay hay hợp đồng quảng cáo. Nhưng tất nhiên sẽ không xuất hiện con số trăm triệu USD như Teixeira.

Các ngôi sao gốc Hà Lan hiện tại của Indonesia có tốt hơn những cầu thủ nhập tịch từ Brazil của Trung Quốc năm xưa?

Chưa hẳn. Có một số ngôi sao như Audero, Kevin Diks, Ivar Jenner đang khoác áo những CLB tên tuổi ở châu Âu, nhưng chưa chứng tỏ được quá nhiều. 

Nhưng họ có 2 điểm mạnh so với thế hệ Brazil của Trung Quốc năm xưa. Đầu tiên là... số lượng.

Ở tuyển Indonesia lúc này, phải đỏ mắt mới tìm ra được vài ba cầu thủ bản địa. Và gần như toàn bộ các cầu thủ nhập tịch là người gốc Hà Lan (khoảng 13 - 15 người). Chưa kể, HLV trưởng của họ lúc này cũng là một cựu danh thủ Hà Lan, ông Patrick Kluivert.

Khi phe nhập tịch chiếm đa số, tuyển Indonesia không còn tồn tại vấn đề về chuyện hòa nhập, thích nghi nữa. Những ngôi sao Hà Lan ăn ý về cách chơi bóng, về từng bước chạy, và cả ngôn ngữ trao đổi trong phòng thay đồ. 

Điểm mạnh đó là thứ mà những ngôi sao nhập tịch lẻ tẻ từ Brazil như Elkeson không có được ở Trung Quốc.

Và điểm mạnh thứ hai, là việc những cầu thủ này vẫn còn đang đeo đuổi giấc mơ sự nghiệp ở châu Âu. Họ không chọn khoác màu áo Indonesia vì tiền, mà chỉ vì giấc mơ được chơi bóng tầm quốc tế (quá khó để được gọi lên tuyển Hà Lan). 

Ou Chuliang, cựu thủ môn lừng danh một thời, và cũng từng nhận vai trò HLV thủ môn của tuyển Trung Quốc ca thán về tính chuyên nghiệp của các ngôi sao nhập tịch. Theo ông, các ngôi sao này cứ hễ sau kỳ nghỉ là lại tăng cân, mất phong độ vì lối sống thiếu điều độ.

Đó là điều dễ hiểu khi người ta chạy theo đồng tiền. Với việc chọn CSL, những cầu thủ như Elkeson cũng không còn lý tưởng đáng kể nào ở làng bóng đá đỉnh cao.

Nhưng với Audero, Diks hay Jenner, ngọn lửa đam mê của họ vẫn đang hừng hực ở trời Âu. Và vào những dịp hội quân tuyển quốc gia, họ lại có thêm cơ hội chứng tỏ bản thân. 

Indonesia vì thế, mang sức mạnh và tham vọng của một "Hà Lan B", so với "Brazil C" của Trung Quốc năm nào. Trận đấu giữa Indonesia và Trung Quốc trong khuôn khổ lượt trận thứ 9 vòng loại thứ ba World Cup 2026 khu vực châu Á sẽ diễn ra lúc 20h45 tối nay 5-6.

Tuyển Trung Quốc lo ngại chủ nhà Indonesia

Trước thềm trận gặp chủ nhà Indonesia ở lượt trận thứ 9 bảng C vòng loại cuối cùng World Cup 2026 khu vực châu Á, truyền thông Trung Quốc bày tỏ sự lo lắng cho đội nhà.