Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí khoa học Earth System Science Data cho biết: Với mức phát thải carbon hiện tại, nhân loại sẽ cạn kiệt "ngân sách carbon" còn lại vào khoảng năm 2028, thời điểm mà hành tinh gần như chắc chắn sẽ vượt ngưỡng tăng nhiệt độ 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây là ngưỡng được cộng đồng quốc tế xem là giới hạn an toàn để tránh những hậu quả khí hậu nghiêm trọng.

Ngưỡng giới hạn đang cận kề

Theo Thỏa thuận Paris 2015, gần 200 quốc gia đã thống nhất hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức lý tưởng 1,5°C và tối đa dưới 2°C. Tuy nhiên với hơn 46 tỉ tấn CO₂ thải ra mỗi năm, nhân loại đang nhanh chóng tiêu hao phần ngân sách carbon còn lại, ước tính chỉ khoảng 143 tỉ tấn.

"Cánh cửa cơ hội để giữ mức ấm lên dưới 1,5°C đang đóng lại rất nhanh", giáo sư Joeri Rogelj, chuyên gia khí hậu tại Đại học Imperial College London, nhận định. "Biến đổi khí hậu đã và đang ảnh hưởng tới hàng tỉ người trên toàn thế giới. Mỗi mức tăng nhỏ đều có thể dẫn đến thời tiết cực đoan, khốc liệt hơn".

Nghiên cứu phân tích 10 chỉ số khí hậu then chốt, bao gồm: lượng phát thải khí nhà kính, mức nhiệt Trái đất hấp thụ, biến đổi nhiệt độ bề mặt, mực nước biển, các cực đoan nhiệt độ và ngân sách carbon còn lại.

Kết quả cho thấy nhiệt độ toàn cầu đang tăng trung bình 0,27°C mỗi thập kỷ. Hiện tại, Trái đất đã ấm hơn 1,24°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Lượng nhiệt dư tích tụ trong hệ thống Trái đất hiện cao gấp đôi so với thập niên 1970-1980, và nhanh hơn 25% so với thập niên trước. Khoảng 90% nhiệt dư này được hấp thụ bởi đại dương, gây rối loạn hệ sinh thái biển, làm băng tan và đẩy nhanh tốc độ dâng mực nước biển.

Từ năm 1900 đến nay, mực nước biển trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 228mm, một con số tưởng như nhỏ nhưng đang khiến nhiều vùng ven biển đối mặt với xói mòn, ngập lụt và thiệt hại nghiêm trọng do triều cường.

"Điều đáng lo ngại là mực nước biển phản ứng chậm với biến đổi khí hậu. Điều đó có nghĩa là kể cả khi chúng ta ngừng phát thải ngay hôm nay, mức nước vẫn sẽ tiếp tục dâng cao trong nhiều thập kỷ tới", nhà khí hậu học Aimée Slangen từ Viện Hải dương học Hoàng gia Hà Lan (NIOZ) cho biết.

Tác động đến an ninh lương thực và hạn hán toàn cầu

Biến đổi khí hậu không chỉ là câu chuyện của nhiệt độ hay mực nước biển. Một nghiên cứu gần đây dự báo sản lượng ngô và lúa mì, hai cây lương thực chủ lực, có thể giảm tới 40% tại Mỹ, Trung Quốc và Nga trước cuối thế kỷ này nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn. Đồng thời khoảng 30% diện tích đất toàn cầu đã rơi vào tình trạng hạn hán từ trung bình đến nghiêm trọng vào năm 2022, một dấu hiệu rõ rệt của xu hướng khô hạn toàn cầu gia tăng chưa từng có.

Tuy nhiên các nhà khoa học cũng nhấn mạnh vẫn còn cơ hội, nếu nhân loại hành động quyết liệt. Dự báo cho thấy lượng khí thải toàn cầu có thể đạt đỉnh trong thập kỷ này nếu các quốc gia đẩy mạnh chuyển dịch sang năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và giảm mạnh sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

"Chính lượng khí thải trong 10 năm tới sẽ quyết định khi nào và với tốc độ nào chúng ta vượt ngưỡng 1,5°C", giáo sư Rogelj nhấn mạnh. "Giảm phát thải nhanh chóng và bền vững là con đường duy nhất để đạt được các mục tiêu khí hậu đã đề ra trong Thỏa thuận Paris".

Vai trò bất ngờ của núi lửa trong việc điều hòa khí hậu Trái Đất

Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, một công trình nghiên cứu đột phá từ các nhà khoa học Đại học UCLouvain (Bỉ) và Đại học Geneva (Thụy Sĩ) vừa hé lộ vai trò bất ngờ của núi lửa trong việc điều hòa khí hậu Trái Đất.