Tin đồn "cứ tăng 1 độ thì nguy cơ đột quỵ tăng 10%", liệu có đúng?

Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng - phó giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, hiện nay trên mạng xã hội đang lan truyền thông tin: "Cứ tăng 1 độ C thì nguy cơ đột quỵ tăng 10%". Đây là thông tin hoàn toàn không có cơ sở khoa học và bịa đặt.

Bác sĩ Dũng khẳng định không có nghiên cứu chính thống nào của Tổ chức Đột quỵ thế giới (WSO), Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hay các hiệp hội y khoa uy tín đưa ra một con số tỉ lệ chính xác và đơn giản như vậy (1°C = 10%) để mô tả mối liên hệ giữa nhiệt độ và nguy cơ đột quỵ.

Nguy cơ đột quỵ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố phức tạp như tiền sử bệnh cá nhân (đột quỵ, tim mạch, huyết áp, tiểu đường...), tuổi tác, tình trạng sức khỏe hiện tại, mức độ hoạt động.

Bên cạnh đó là khả năng tiếp cận với nơi mát mẻ, tình trạng mất nước, tuân thủ điều trị, các yếu tố môi trường khác (độ ẩm, ô nhiễm không khí), thời gian phơi nhiễm với nhiệt độ cao... Không thể quy về một công thức đơn giản chỉ dựa trên nhiệt độ.

Tại sao nắng nóng làm gia tăng đột quỵ?

Theo bác sĩ Dũng, thời tiết nắng nóng cực đoan làm tăng đáng kể nguy cơ sức khỏe, đặc biệt cho nhóm dễ bị tổn thương như người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường và đặc biệt là người có tiền sử đột quỵ.

Nguyên nhân là do tình trạng mất nước nghiêm trọng. Nắng nóng khiến cơ thể mất nước và điện giải nhanh chóng. 

Mất nước làm tăng độ nhớt của máu, giảm thể tích tuần hoàn, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông - nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Nắng nóng cũng làm quá tải hệ tim mạch. Cơ thể phải làm việc cật lực để hạ nhiệt (toát mồ hôi, giãn mạch máu ngoại vi) gây áp lực lớn lên hệ tim mạch vốn đã tổn thương sau đột quỵ hoặc đang bị suy yếu do các bệnh nền khác. 

Điều này có thể dẫn đến cơn đau tim, suy tim, hoặc tăng huyết áp đột ngột - yếu tố nguy cơ cao gây đột quỵ tái phát.

Nắng nóng cũng khiến cơ thể rối loạn điều hòa thân nhiệt. Đặc biệt, người cao tuổi và người có hệ thần kinh đã bị tổn thương (sau đột quỵ) thường khó điều chỉnh thân nhiệt hiệu quả trước sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, dễ dẫn đến kiệt sức vì nóng hoặc sốc nhiệt - một tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng.

Ngoài ra, ảnh hưởng của thuốc, một số loại thuốc thường dùng sau đột quỵ hoặc cho bệnh tim mạch (như thuốc lợi tiểu, một số thuốc huyết áp) có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước, hoặc cản trở khả năng thích ứng với nhiệt của cơ thể.

Nhiệt độ cao có thể làm trầm trọng thêm các quá trình viêm và stress oxy hóa trong cơ thể, vốn là những yếu tố liên quan đến tổn thương mạch máu và nguy cơ đột quỵ.

Phòng bệnh đột quỵ thế nào trong thời tiết nắng nóng cực đoan?

Chuyên gia này khuyến cáo, để phòng ngừa đột quỵ, người có bệnh nền, đã từng đột quỵ cần uống nước thường xuyên, ngay cả khi chưa thấy khát. 

Ưu tiên nước lọc, nước điện giải, hạn chế nước ngọt, cà phê, rượu bia (vì gây mất nước). Mang theo nước khi ra ngoài. Theo dõi màu sắc nước tiểu (nước tiểu vàng sậm là dấu hiệu mất nước).

Hạn chế ra ngoài đường, đặc biệt trong khoảng 10h sáng đến 4h chiều, thời điểm nắng gắt nhất. Nếu phải ra ngoài, luôn đội mũ rộng vành, đeo kính râm, mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, sáng màu, sử dụng kem chống nắng.

Sử dụng quạt, điều hòa. Tắm nước mát hoặc lau người bằng khăn ẩm. Đóng rèm cửa hướng nắng. Sử dụng máy phun sương, đặt chậu nước trong nhà để tăng độ ẩm.

Nên ăn uống nhẹ, nhiều rau xanh, trái cây mọng nước (dưa hấu, cam, bưởi...). Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt. Tránh ăn quá no.

Đo huyết áp thường xuyên hơn theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, uống thuốc đúng giờ, đủ liều. Không tự ý ngưng hoặc thay đổi thuốc.

Chồng đột quỵ, vợ xem mạng xã hội chích máu đầu ngón tay dẫn đến nguy kịch

Sau khi xem mạng xã hội, một phụ nữ ở TP.HCM sơ cứu đột quỵ cho chồng bằng cách dùng kim khâu chích máu ở đầu ngón tay dẫn đến nguy kịch.