Khách hàng cần được hoàn tiền, bồi thường thỏa đáng khi mua phải hàng dỏm, giả do người có tầm ảnh hưởng bán - Ảnh: FACEBOOK
Thực trạng đang xảy ra phổ biến tại Việt Nam khi thương mại điện tử đang phát triển rất mạnh mẽ. Người dùng rất dễ mua hàng qua mạng nhưng lại rất khó khi muốn đòi bồi thường, khiếu kiện về sản phẩm.
Ngậm trái đắng khi mua đồ ăn từ idol mạng
Thường xuyên lướt các sàn thương mại điện tử, chị N.Ngân (25 tuổi, TP.HCM) kể về một trải nghiệm khó quên khi mua đồ ăn từ một KOL bán trên mạng.
"Đợt đó mình đặt 20 cái chân gà rút xương, còn được khuyến mãi kèm xốt chấm. Cả nhà háo hức ăn thử mới phát hiện vài bịch mở ra bốc mùi hôi thối dù hạn sử dụng vẫn còn. Hoảng quá, mình phải bỏ hết, không dám ăn tiếp", chị Ngân kể lại.
Khi phản ánh lại phía người bán, chị Ngân bị hỏi ngược "có quay video bằng chứng không?" và "sản phẩm bên em có hạn sử dụng đầy đủ, những người mua đều khen ngon, chưa thấy ai phản ánh như chị, sao lại có chuyện như vậy?". Chị Ngân chỉ đành "ngậm bồ hòn làm ngọt" bởi biết mình không có bằng chứng rõ ràng, mà nếu lên mạng bóc phốt có khi lại bị phản ứng ngược.
"Số tiền cũng không đáng là bao nên tôi coi như một kinh nghiệm đau thương khi mua hàng từ KOL đó thôi", chị Ngân chia sẻ. Tương tự, vốn "nghiện" khô gà lá chanh, khô bò, heo cháy tỏi..., chị Bích Hải (TP.HCM) thường đặt mua online từ các phiên bán hàng của những người có lượng theo dõi lớn trên mạng.
"Mua về ăn thấy ngon, mùi thơm nồng lắm. Nhưng sau đó mình đọc tin thấy cơ quan chức năng triệt phá nhiều lô hàng giả dạng thực phẩm liên quan đến một trong những nơi mình đã mua. Giờ không biết mấy món mình đã ăn có an toàn thực sự hay không. Không biết ai sẽ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng như mình?", chị Hải lo lắng.
Nhờ cách nói chuyện gần gũi, lời lẽ chắc nịch, T. nhanh chóng trở thành gương mặt nổi bật trong giới livestream bán hàng online. Trong nhiều buổi phát trực tuyến, anh T. liên tục giới thiệu sản phẩm yến sào với giá chỉ 17.000 - 22.000 đồng/hũ. Thậm chí, anh T. còn khẳng định vợ đang mang bầu, mẹ đang ốm vẫn dùng loại yến này mỗi ngày do sản phẩm đã đạt chuẩn ISO, chất lượng quốc tế...!
Cùng thời điểm, nhiều TikToker khác cũng ồ ạt livestream bán yến cùng thương hiệu, với giá từ 10.000 - 24.000 đồng/hũ kèm những lời quảng cáo "có cánh "như chứa tới 35-50% yến tươi, phù hợp cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi, bệnh nhân tiểu đường...". Những câu từ hoa mỹ khiến khách hàng đổ xô đặt mua.
Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, không ít người bắt đầu nghi ngờ chất lượng vì mức giá quá rẻ so với các thương hiệu uy tín lâu năm, không rõ thông tin trên nhãn mác và nội dung các TikToker quảng cáo có thổi phồng hay không.
"Câu trả lời chỉ có thể chờ cơ quan chức năng vào cuộc, còn phản ánh của người dùng phần lớn tôi thấy đều không có kết quả. Lên mạng bóc phốt nhưng không có bằng chứng đầy đủ và chính xác, có khi lại còn bị kiện ngược", anh Huy Hùng (TP.HCM) chia sẻ.
Thực phẩm chức năng bị vứt bỏ ở ven đường Nguyễn Văn Linh (TP.HCM), khi doanh nghiệp biết tin công an đang truy quét hàng gian, hàng giả trên diện rộng - Ảnh: NGỌC KHẢI
Dịch vụ trọn gói, KOL dễ kiếm tiền tỉ
Theo báo cáo của nền tảng dữ liệu Metric.vn về thị trường bán lẻ trực tuyến nửa đầu năm 2025, Ăn cùng bà Tuyết (đồ ăn vặt gắn liền với hình ảnh của bà Đỗ Thị Tuyết) đứng thứ 4 trong top 10 thương hiệu ngành bách hóa - thực phẩm có doanh số cao nhất, đạt gần 131 tỉ đồng trên TikTok Shop và Shopee.
Doanh thu thương hiệu Ăn cùng bà Tuyết đã vượt qua nhiều tên tuổi lớn trong ngành thực phẩm tiêu dùng nổi tiếng khác như: Glucerna (129 tỉ đồng), Trung Nguyên (78 tỉ đồng), Nescafe (65 tỉ đồng), Mẹ Rô (60,63 tỉ đồng), Abbott (53 tỉ đồng)...
Đáng chú ý nếu tính về tốc độ tăng trưởng, Ăn cùng bà Tuyết là thương hiệu tăng trưởng cao nhất sàn ngành hàng bách hóa - thực phẩm với 309,7% trong 6 tháng đầu năm 2025 (so với cùng kỳ 2024).
Bà Tuyết đang sở hữu kênh TikTok "Ăn cùng bà Tuyết" với lượng người theo dõi lên đến 2,8 triệu. Song song đó một kênh khác mang tên @batuyethanhvi cũng đang được sử dụng để livestream bán hàng hằng ngày, thu hút thêm 1,7 triệu người theo dõi. Thương hiệu này chuyên bán các món ăn vặt chế biến sẵn như chân gà rút xương tê cay, đùi gà phô mai, snack tăm cay, bánh tráng và các loại bim bim ăn liền...
Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, thị trường thực phẩm hiện đang rầm rộ các dịch vụ gia công trọn gói (OEM, ODM). Cụ thể, người có nhu cầu chỉ cần đưa ra ý tưởng và đặt tên thương hiệu, bên dịch vụ sẽ cung cấp luôn công thức chế biến món ăn, cung cấp nguyên liệu và chế biến - sản xuất, thiết kế, in ấn và dán bao bì, nhãn mác riêng.
Những món ăn hấp dẫn vị giác như khô bò cay, khô gà lá chanh, khô heo cháy tỏi, trâu sấy Tây Bắc, xoài sấy dẻo hay chà bông... đều có thể được ra lò với thương hiệu riêng, chỉ trong thời gian ngắn. Nhiều cơ sở còn nhận sản xuất yến sào, xốt chấm, thạch rau củ, bánh kẹo, nước giải rượu theo yêu cầu... Các đơn vị này cung cấp thêm cả chiến lược quảng cáo, quảng bá sản phẩm.
Bên đặt hàng chỉ cần lo xây dựng hình ảnh lung linh, kèm những lời đường mật về thương hiệu thực phẩm mình vừa đặt gia công, mà không cần đầu tư nhà xưởng, thiết bị hay đội ngũ nghiên cứu công thức... "Chỉ cần nổi tiếng là bán được hàng, kiếm tiền tỉ dễ òm", một người trong nghề "bật mí".
Hình thức gia công nêu trên mang đến ưu điểm tiết kiệm chi phí, tận dụng công nghệ và nhân sự có sẵn, linh hoạt điều chỉnh sản lượng theo nhu cầu. Tuy nhiên, rủi ro không nhỏ đến từ việc phụ thuộc hoàn toàn vào năng lực và tiêu chuẩn an toàn của đối tác gia công.
"Với mức giá rẻ, sản phẩm dễ tiếp cận và nhãn mác được thiết kế riêng, không ít cá nhân nhanh chóng trở thành "chủ thương hiệu" đồ ăn chỉ sau một cú ký hợp đồng. Thực trạng này đặt ra bài toán về chất lượng, nguồn gốc và sự đảm bảo an toàn của nguyên liệu, trách nhiệm với người tiêu dùng", một chuyên gia ngành thực phẩm bày tỏ lo ngại.
Người dùng không dễ đòi quyền lợi
Theo luật sư Nguyễn Hùng Quân (Đoàn luật sư TP.HCM), Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 quy định người mua có quyền yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh bồi thường thiệt hại khi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật như không bảo đảm an toàn; chất lượng, công dụng, giá cả... không đúng với công bố, niêm yết, quảng cáo, giới thiệu...
Khi nhận hàng hóa, sản phẩm mà có sự nghi ngờ về chất lượng, người tiêu dùng có quyền từ chối nhận hàng, hoàn trả cho bên bán hoặc đơn vị trung gian thực hiện giao nhận. Nếu đã nhận hàng về sử dụng mới phát hiện hàng hóa kém chất lượng, người dùng có quyền liên hệ với bên bán để đổi trả hàng đã mua, hoàn tiền đã mua hoặc đặt cọc, thậm chí yêu cầu bồi thường thiệt hại thực tế (nếu có) và thực hiện xin lỗi.
Nếu bên bán cố tình không trả lại tiền hoặc không nhận lỗi về chất lượng sản phẩm, người tiêu dùng cần thu thập đầy đủ các tài liệu chứng cứ về hình ảnh/video sản phẩm kém chất lượng, hóa đơn, chứng từ, giao dịch mua hàng, lệnh chuyển khoản, thông tin trao đổi phản hồi qua lại. Trong trường hợp cần thiết có thể đem mẫu đi kiểm định chất lượng ở những cơ quan, tổ chức được cấp phép để có cơ sở pháp lý trong việc khởi kiện.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia trong ngành, những công đoạn chuẩn bị bằng chứng đủ thuyết phục là khá nhiêu khê đối với người tiêu dùng. "Chẳng mấy người dùng đi mua đồ ăn, thức uống, thuốc men mà lại nghĩ đến cảnh lo bằng chứng đầy đủ để khiếu kiện hàng gian, hàng giả", một chuyên gia khẳng định.
Tận dụng công cụ sàn để tự bảo vệ quyền lợi
Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện sàn thương mại điện tử Shopee cho biết đã triển khai chức năng "Tố cáo sản phẩm vi phạm" để người mua báo cáo các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn hoặc vi phạm quy định của sàn.
Người dùng có thể dễ dàng tìm thấy và sử dụng chức năng này ngay trên trang sản phẩm hoặc trong mục hỗ trợ của Shopee. Bên cạnh chức năng tố cáo, đại diện Shopee cho biết còn có các biện pháp khác để bảo vệ người dùng như: cho phép người mua kiểm tra hàng trước khi nhận; trả lại hàng và nhận hoàn tiền nếu sản phẩm không đúng mô tả hoặc có vấn đề...
Trong khi đó, đại diện sàn Lazada khuyến nghị người dùng lưu ý kỹ về nguồn gốc, xuất xứ của nhà bán hàng và sản phẩm; giá cả sản phẩm, xem nhận xét/đánh giá từ những người mua hàng trước; liên hệ trực tiếp với nhà bán hàng để hỏi đáp các vấn đề có liên quan...
"Chúng tôi cũng khuyến khích người mua hàng theo dõi tình trạng đơn hàng trên ứng dụng, email và SMS. Trong trường hợp phát hiện các sản phẩm có dấu hiệu vi phạm trên nền tảng hoặc cần được trợ giúp, người dùng có thể liên hệ trực tiếp với sàn", đại diện Lazada cho biết.
Sản phẩm được giám định là hàng giả và đã bị xử lý - Ảnh: FACEBOOK
"Chờ được vạ, má đã sưng"
Thời gian qua, nhiều vụ bê bối về chất lượng sản phẩm thực phẩm và thực phẩm bổ sung đặt gia công đã bị phanh phui. Tiêu biểu là vụ "Gia đình Hải Sen" của Lê Văn Hải (chủ kênh TikTok hơn 2,6 triệu lượt theo dõi) bị khởi tố vì bán hơn 800.000 sản phẩm.
Trong đó trên 100.000 hộp "Siro ăn ngon Hải Bé" bị giám định là hàng giả khi hàm lượng vitamin và khoáng chất chỉ đạt dưới 70% so với công bố. Trước đó, Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục và hoa hậu Thùy Tiên cũng bị bắt liên quan đến kẹo Kera, sản phẩm được đặt gia công rồi quảng bá rầm rộ trên mạng để bán hàng, thu lợi bất chính.
Dù các đối tượng làm ăn gian dối đã dính vào vòng lao lý, nhưng quyền lợi của nhiều người tiêu dùng - nạn nhân trong các vụ việc này - lại không được bảo vệ. Không chỉ người tiêu dùng không được bảo vệ, ngay cả các doanh nghiệp cũng khóc ròng trước sự lộng hành của hàng gian, hàng giả nhái thương hiệu
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Huỳnh Đức Trọng - giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa (chi nhánh TP.HCM) - cho biết trong hàng chục năm qua, doanh nghiệp phải đối mặt với vô vàn trường hợp làm giả, làm nhái. Doanh nghiệp từng bỏ nhiều chi phí theo kiện, nhưng việc kiện tụng kéo dài trong khi các thương hiệu nhái, thương hiệu giả mạo vẫn cứ tràn lan.
"Do lợi nhuận từ mặt hàng yến quá hấp dẫn nên nhiều người sẵn sàng lập công ty mới, sản xuất hàng loạt sản phẩm gắn các nhãn mác khác nhau. "Khi một thương hiệu bị khách hàng tố cáo, họ lập tức chuyển sang tên khác để tiếp tục kinh doanh, lợi nhuận vẫn cao", ông Trọng nói.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận