Từ nhiều năm nay cô Nguyễn Thị Nhiếp, hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An, duy trì những tiết học đầu cấp với những học sinh lớp 10 để cùng các em trao đổi, xây dựng kế hoạch, mục tiêu học tập. 

Và sau ba năm học, cô tiếp tục có những tiết học cuối cùng với học sinh lớp 12 để gút lại những gì mình đã định hướng, chuẩn bị cho cuộc "vượt vũ môn".

Đồng hành cùng học sinh, phụ huynh

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, cô hiệu trưởng tâm huyết cho biết: "Khi làm hiệu trưởng ở các trường khác tôi cũng duy trì việc này. Ngoài họp với tất cả cha mẹ học sinh khối 10 vào dịp đầu năm và khối 12 vào dịp cuối năm, tôi có những tiết dạy dành cho các em học sinh, được chia các ca khác nhau".

Trong tiết học đầu năm, ngoài những thông tin giới thiệu về trường, về thầy cô, những quy định khác nhau học sinh phải tuân thủ, cô hiệu trưởng trao đổi với học sinh vắn tắt bằng sơ đồ dễ hiểu để các em hình dung rõ hơn về Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp THPT, quy định về kiểm tra đánh giá, quy định về phương án thi tốt nghiệp THPT, những thay đổi trong việc xét tuyển đại học, việc chuẩn bị hồ sơ cho việc du học...

Trong đó việc xác định một hướng đi để lựa chọn tổ hợp môn học, tương ứng với chọn môn thi của ba năm sau là những vấn đề được cô hiệu trưởng đặc biệt lưu ý với học sinh.

"Tất cả các tổ hợp môn lựa chọn của trường tôi đều có môn lý, hóa. Để đủ giáo viên dạy lý, hóa cho 100% học sinh toàn trường năm học tới chúng tôi phải hợp đồng thêm ba giáo viên nữa. 

Quyết định tổ hợp môn như thế này cũng xuất phát từ kinh nghiệm theo sát học sinh trong 3-4 năm triển khai chương trình mới và thấy lý, hóa là những môn học cần cho học sinh nói chung, không riêng học sinh có định hướng nghề nghiệp khối kỹ thuật, công nghệ.

Hiện nay hầu hết các trường vẫn mới chỉ bố trí tổ hợp môn lựa chọn theo điều kiện mình có. Nhưng nếu thực sự nghĩ cho học sinh thì các trường vẫn có thể có những phương án bố trí tổ hợp môn thuận tiện nhất, gần với nhu cầu học sinh nhất và đặc biệt là phải khắc phục những khó khăn từ phía nhà trường để thực hiện được những gì bắt buộc, cần thiết cho học sinh trong xu thế chọn trường đào tạo, chọn nghề hiện nay và 4-5 năm tới", cô Nhiếp nói.

Theo cô, chọn lĩnh vực, chọn nghề trước rồi chọn ngành học, sau đó mới chọn trường là điều cô luôn lưu ý với học sinh lớp 10. Và trong buổi họp với phụ huynh lớp 10, câu chuyện hướng nghiệp sớm cho học sinh cũng là điều cô dành nhiều thời gian chia sẻ.

"Mỗi ngày trong lúc cùng đi chơi, cùng ăn cơm các bác có thể trò chuyện với con về nghề nghiệp tương lai. Bắt đầu từ những nghề nghiệp truyền thống gia đình đến những nghề đang được xã hội quan tâm, nghề phù hợp với tính cách, tố chất của các con. 

Các bác cũng đừng buồn phiền khi nay các con thích nghề này, mai kia con lại thích nghề khác. Vì sự yêu thích của các con tuy chưa chắc chắn nhưng chứng tỏ các con có quan tâm. Các bác có thể cùng con viết ra những nghề mình quan tâm, danh mục đó có thể thay đổi trong ba năm học. 

Thậm chí các con chưa thích gì thì các bác thử cùng con viết ra những nghề con ghét chẳng hạn cũng là một cách để có cơ sở cùng các con tìm hiểu thông tin, tìm cơ hội trải nghiệm. Đó là hành trình chúng ta giúp các con nuôi dưỡng ước mơ", cô Nhiếp trao đổi với phụ huynh và cho rằng đây là việc nên đồng hành cùng con trong một thời gian dài thay vì gần tới kỳ thi, kỳ xét tuyển mới tính.

Ma trận quản lý thời gian

Trong tiết dạy với học sinh các lớp 10 chuyên văn, chuyên toán, cô Nhiếp nhấn mạnh đến kỹ năng quản lý thời gian vì cho rằng đây là điều khó nhất nhưng nếu làm tốt, học sinh sẽ rút ngắn được thời gian chạm tay tới mục tiêu.

Cô đưa ra một bảng để học sinh thử sắp xếp với hai nhóm việc quan trọng và việc không quan trọng. Trong hai nhóm này lại tách riêng việc "khẩn cấp" và "không khẩn cấp". Yêu cầu của cô là học sinh sắp xếp các việc theo ưu tiên theo thứ tự. Phần lớn học sinh xếp nhóm việc quan trọng khẩn cấp lên số 1 (ví dụ làm bài tập, ngày mai phải nộp vì tới hạn).

Nhưng có học sinh lại chọn nhóm công việc quan trọng nhưng không khẩn cấp lên số 1 (như làm bài tập về nhà của mỗi môn học, học ngoại ngữ, tập thể dục...). Em học sinh chọn phương án này cho biết những việc không khẩn cấp nhưng quan trọng sẽ là những việc cần chủ động tính toán thời gian cho nó hằng ngày. Ví dụ như tập thể dục sẽ phải đều đặn, cần ưu tiên xếp thời gian phù hợp theo khung giờ cố định mỗi ngày mới thực hiện được.

Quan điểm này được cô hiệu trưởng đồng tình, lý do "nếu biết sắp xếp thời gian khoa học, phù hợp thì có thể giải quyết những việc quan trọng trong tuần mà không phải đẩy đến tình huống "khẩn cấp" mới làm".

Một chia sẻ khác của học sinh trong tiết học cũng là điểm mà các em thảo luận. Ở nhóm việc không quan trọng cô giáo liệt kê như đi xem phim, nhận bưu phẩm, dự sinh nhật (khẩn cấp) và về quê (không khẩn cấp). Nhiều học sinh chọn ưu tiên xem phim, nhận bưu phẩm, sinh nhật vì cho rằng việc có tính thời điểm, không thể trì hoãn. Nhưng có học sinh cho rằng em muốn ưu tiên "về quê" vì đó là công việc thuộc trách nhiệm với gia đình thay vì chỉ phục vụ cá nhân.

Chỉ với một bảng dữ liệu, cuộc trao đổi giữa cô trò trở nên cởi mở hơn và cũng cho thấy suy nghĩ, quan điểm của các em khác nhau. Điều đó cho thấy mỗi học sinh có thể chủ động xây dựng "ma trận thời gian" phù hợp với riêng mình và có thể điều chỉnh linh hoạt.

Niềm tin vào bản thân, cách xây dựng mục tiêu dài hạn, ngắn hạn cùng với đó là kế hoạch thực hiện là những việc cô Nguyễn Thị Nhiếp cùng bàn bạc với học sinh trên cơ sở những kinh nghiệm mà nhiều học sinh khóa trước đã thực hiện.

Bức thư xúc động của cô hiệu trưởng gửi sĩ tử: Đừng sợ hãi trước bất cứ điều gì!

Cô Đào Thị Thùy Trang - hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật (TP Nha Trang, Khánh Hòa) - đã có bức thư đầy xúc động gửi các học trò lớp 12 trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.