Ngành thép - một trong những ngành công nghiệp lâu đời nhất của Mỹ - đang nhận được cú hích lớn từ chính sách thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump.

Ngày 4-6, Mỹ chính thức tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm từ 25% lên 50%, trong bối cảnh mong muốn hồi sinh các nhà máy kim loại Mỹ. 

Nhà Trắng gọi đây là động thái nhằm giải quyết "các hành vi thương mại làm suy yếu an ninh quốc gia". Tuy nhiên, cái giá phải trả cho chính sách này không nhỏ.

Ủng hộ và phản đối

Mức thuế mới được ông Trump công bố từ chuyến thăm nhà máy U.S. Steel tuần trước, nhằm lấy lòng công nhân ngành thép tại các "bang chiến trường" như Pennsylvania. 

Các công đoàn Mỹ cùng những công ty lớn như Cleveland-Cliffs và U.S. Steel, với mạng lưới vận động hành lang mạnh mẽ, lập luận thuế quan cao là cần thiết để duy trì sự tồn tại.

Chủ tịch Viện sắt thép Mỹ Kevin Dempsey hoan nghênh động thái này, giải thích rằng Trung Quốc và các quốc gia khác đã cung cấp quá mức cho thị trường quốc tế, khiến các nhà sản xuất Mỹ khó cạnh tranh. 

"Với những điều kiện quốc tế đầy thách thức không có dấu hiệu cải thiện, biện pháp tăng thuế sẽ giúp ngăn chặn làn sóng nhập khẩu mới có thể gây tổn hại cho các nhà sản xuất thép Mỹ và người lao động", ông Dempsey nhận định.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp sử dụng thép và nhôm để sản xuất đã chỉ trích mức thuế mới, cho rằng điều này sẽ làm tăng chi phí cho người tiêu dùng Mỹ. 

Chủ tịch Viện các nhà sản xuất lon Mỹ Robert Budway cảnh báo việc tăng gấp đôi thuế thép sẽ đẩy giá hàng hóa đóng hộp tại các cửa hàng lên cao hơn: "Chi phí này sẽ được chuyển lên hàng triệu gia đình Mỹ đang phụ thuộc vào thực phẩm đóng hộp".

Động thái này cũng gây lo ngại cho các nhà sản xuất ô tô, chế tạo máy bay, xây dựng, khai thác dầu mỏ và nhiều công ty khác phụ thuộc vào việc nhập khẩu kim loại. 

Mức thuế cao hơn còn gây khó chịu cho các đồng minh thân thiết bán kim loại sang Mỹ, trong đó có Canada và các nước châu Âu.

Tác động và lo ngại

Đây là động thái mới nhất trong chuỗi các mức thuế nhập khẩu ngày càng tăng mà ông Trump đã công bố kể từ khi quay lại Nhà Trắng hồi tháng 1. 

Tổng thể các chiến thuật thương mại của ông Trump đã làm gia tăng lo ngại về suy thoái toàn cầu và khiến các doanh nghiệp Mỹ thêm lo lắng về chi phí kinh doanh.

Các nhà kinh tế cảnh báo việc tăng thuế đối với đầu vào sản xuất có thể kìm hãm ngành sản xuất Mỹ, vì chúng làm tăng chi phí cho các nhà máy. 

Với việc làm tăng chi phí sản xuất ô tô, khai thác dầu mỏ và xây dựng các trung tâm dữ liệu, các mức thuế thép và nhôm cao có thể làm chậm những mục tiêu khác của chính quyền ông Trump.

Theo phân tích của Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ, mặc dù các mức thuế thép và nhôm trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump đã giúp ích cho các nhà sản xuất kim loại Mỹ, nhưng chúng lại cũng gây tổn hại cho nền kinh tế rộng lớn hơn vì làm tăng chi phí cho nhiều ngành khác như sản xuất ô tô.

Về phía ông Trump, mức thuế cao hơn sẽ "giúp đối phó hiệu quả hơn với các quốc gia bên ngoài đang tiếp tục bán thép và nhôm giá rẻ, dư thừa vào thị trường Mỹ, làm suy yếu khả năng cạnh tranh của các ngành công nghiệp thép và nhôm Mỹ". 

Tuy nhiên, chính phủ các nước đã phản đối quan điểm cho rằng thép xuất khẩu của họ là mối đe dọa an ninh quốc gia Mỹ, một phần vì nhu cầu kim loại của Mỹ vượt xa khả năng sản xuất hiện tại.

Mỹ hiện nhập khẩu rất ít thép trực tiếp từ Trung Quốc do mức thuế cao đã áp dụng từ trước. Tuy nhiên, ngành công nghiệp thép Mỹ lập luận rằng sản lượng thép khổng lồ của Trung Quốc đang kéo giá kim loại xuống trên toàn cầu, khiến các nhà máy thép Mỹ khó cạnh tranh hơn.

Canada đang là nhà cung cấp thép và nhôm nước ngoài lớn nhất cho Mỹ. Mexico, Brazil, Hàn Quốc và Đức cũng là những nhà cung cấp thép lớn, trong khi UAE, Trung Quốc và Hàn Quốc cung cấp cho Mỹ một lượng nhỏ nhôm.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất thép Canada Catherine Cobden đánh giá việc Mỹ tăng gấp đôi thuế lên 50% "về cơ bản đã đóng cửa thị trường Mỹ đối với ngành công nghiệp nội địa của chúng tôi". 

Mức thuế 25% trước đó đã tác động rõ rệt đến các nhà sản xuất Canada, với lượng thép xuất khẩu từ Canada sang Mỹ giảm 30% kể từ tháng 3.

Ông Trump: 'Cực kỳ khó' để đạt được thỏa thuận với ông Tập

Dù bày tỏ sự yêu quý đến ông Tập, Tổng thống Trump vẫn nhận định việc đạt được thỏa thuận với chủ tịch Trung Quốc sẽ là điều rất khó khăn, giữa lúc căng thẳng thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa hạ nhiệt.