Phát hiện mới liên quan đến vùng não nơi sinh ra ý thức

MINH HẢI

Trái với giả định lâu nay rằng ý thức xuất phát từ vùng vỏ não trước trán, nơi liên quan đến tư duy và ra quyết định, nghiên cứu mới cho thấy ý thức có thể bắt nguồn từ vùng vỏ não phía sau.

Nghiên cứu mới liên quan đến ý thức được thực hiện bởi các nhà khoa học thần kinh tại 12 phòng thí nghiệm ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc, với sự tham gia của 256 tình nguyện viên.

Các nhà nghiên cứu đã đo lường hoạt động điện, từ và lưu lượng máu trong não khi các đối tượng xem hình ảnh khuôn mặt và các vật thể khác nhau. Kết quả cho thấy hoạt động liên quan đến ý thức mạnh hơn ở vùng vỏ não phía sau, trái ngược với vùng vỏ não trước trán như nhiều giả thuyết trước đây đề xuất.

Con người ý thức được mình vừa chết?ĐỌC NGAY

Các nhà khoa học đã kiểm nghiệm hai học thuyết chủ đạo hiện nay về cơ chế hình thành ý thức, vốn là trung tâm của nhiều tranh luận khoa học suốt hàng thập kỷ qua.

Lý thuyết không gian làm việc toàn cầu (Global Neuronal Workspace Theory - GNWT): Theo học thuyết này, ý thức hình thành tại vùng vỏ não trước trán, nơi chịu trách nhiệm cho các quá trình tư duy bậc cao như lập kế hoạch, lý luận, ra quyết định. Theo đó, ý thức là kết quả của việc thông tin "được phát sóng" đến nhiều vùng não khác sau khi được xử lý tại vùng này, tạo thành một mạng lưới thần kinh rộng khắp.

Lý thuyết thông tin tích hợp (Integrated Information Theory - IIT): Lý thuyết này cho rằng ý thức không phụ thuộc vào một khu vực riêng lẻ nào trong não, mà là kết quả của mức độ tích hợp thông tin giữa các vùng não khác nhau. Càng nhiều vùng não tham gia và kết nối phức tạp để tạo nên một trải nghiệm nội tại duy nhất, mức độ ý thức càng cao.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu lại cho thấy một thực tế khác biệt. Các dấu hiệu thần kinh liên quan đến ý thức, khi người tham gia nhìn thấy hình ảnh và phản ứng với chúng, lại được phát hiện chủ yếu ở vùng vỏ não phía sau, nơi chịu trách nhiệm xử lý cảm giác như thị giác và thính giác.

Ngược lại, vùng vỏ não trước trán, nơi được xem là "trung tâm điều hành", lại cho thấy hoạt động yếu hơn hoặc gần như không liên quan đến trải nghiệm thị giác có ý thức.

Điều này cho thấy rằng vùng trước trán đóng vai trò thiết yếu trong nhận thức bậc cao và hành vi phức tạp nhưng lại có thể không hề giữ vai trò trung tâm với trải nghiệm có ý thức, ít nhất là trong trường hợp thị giác.

Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chưa có đủ bằng chứng để xác nhận sự tồn tại của một mạng lưới tích hợp kéo dài và bền vững như IIT dự đoán.

Mở cánh cửa giải mã bí ẩn của ý thức

Nghiên cứu mới này cung cấp cái nhìn sâu sắc về cơ sở sinh học của ý thức, thách thức các giả định trước đây và mở ra hướng đi mới trong việc hiểu và điều trị các rối loạn liên quan đến ý thức.

Việc tiếp tục nghiên cứu trong lĩnh vực này cũng sẽ giúp chúng ta tiến gần hơn đến việc giải mã một trong những bí ẩn lớn nhất của khoa học và y học.

Hiểu rõ hơn về nguồn gốc của ý thức trong não có thể ứng dụng thực tiễn trong y học, đặc biệt là trong việc chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân hôn mê hoặc trong trạng thái thực vật.

Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng khoảng 25% bệnh nhân trong trạng thái không phản ứng có thể vẫn có ý thức, một hiện tượng được gọi là "ý thức tiềm ẩn", nhưng không thể biểu hiện ra bên ngoài. Việc xác định các "dấu vết" của ý thức trong não có thể giúp phát hiện và điều trị tốt hơn cho những trường hợp này.

Tuổi thơ nghịch cảnh ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ

Theo Neuroscience News, các nhà nghiên cứu đã nhiều lần nhấn mạnh vai trò của lạm dụng trẻ em, nghèo đói và việc sử dụng chất kích thích trong quá trình phát triển não bộ của một người.