Tuổi Trẻ ghi lại ý kiến các chuyên gia về vấn đề này.

* TS SÁI CÔNG HỒNG (nguyên phó cục trưởng Cục Quản lý chất lượng - Bộ GD-ĐT):

Xác định năng lực chuyên biệt

Việc thay đổi tổ hợp xét tuyển đại học không thể là một quyết định tùy hứng mà cần phải có lộ trình công bố sớm để học sinh và phụ huynh có định hướng chuẩn bị cả quá trình học tập ở cấp THPT.

Để đảm bảo chất lượng đầu vào và tránh tình trạng "đánh đố" thí sinh như hiện nay, các trường đại học cần làm rõ mỗi ngành học đòi hỏi những năng lực cơ bản, nền tảng và năng lực chuyên biệt nào để sinh viên có thể học tập thành công ngành học đó ở bậc đại học. Từ đó xác định tổ hợp các môn thi hoặc bài thi để xét tuyển một cách khoa học và hợp lý.

Mọi sự chuyển đổi trong cách xét tuyển đầu vào đều phải dựa trên nghiên cứu và đánh giá kỹ lưỡng, có căn cứ khoa học rõ ràng thay vì chỉ là quyết định tức thời. Do vậy đã đến lúc cơ quan quản lý cần ban hành các quy định chi tiết và cụ thể về vấn đề này. 

Điều đó không chỉ giúp các trường đại học có lộ trình và cơ sở để điều chỉnh tổ hợp tuyển sinh mà còn chấm dứt cảnh tréo ngoe, gây hoang mang và thiệt thòi cho thí sinh, góp phần tạo dựng một kỳ thi và tuyển sinh công bằng và minh bạch hơn.

* GS.TS TRẦN THIÊN PHÚC (phó hiệu trưởng Trường đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia TP.HCM):

Xét tuyển tổng hợp

Trong tuyển sinh có hai yếu tố quan trọng đối với các trường đại học là tuyển đủ và tuyển đúng. Thực tế các trường bây giờ đều muốn tuyển đủ chỉ tiêu. Trong khi Trường đại học Bách khoa coi trọng yếu tố tuyển đúng nên quyết định chọn phương thức xét tuyển tổng hợp.

Năm 2025, Trường đại học Bách khoa tiếp tục triển khai và tăng cường xét tuyển theo hướng tổng hợp nhiều tiêu chí đã áp dụng khá hiệu quả trong ba năm qua. Với xét tuyển tổng hợp, thí sinh được đánh giá kết hợp các thành tố và trọng số tương ứng dùng để xét tuyển. 

Cụ thể tiêu chí học lực (90%) bao gồm ba thành phần là điểm học tập ở bậc THPT (sáu học kỳ ứng với tổ hợp đăng ký xét tuyển); điểm thi tốt nghiệp THPT (các môn trong tổ hợp xét tuyển); điểm thi đánh giá năng lực và hoạt động xã hội, văn thể mỹ.

Việc xét tuyển tổng hợp nhằm nâng cao chất lượng đầu vào và đánh giá toàn diện năng lực thí sinh, đồng thời tạo sự công bằng đối với tất cả thí sinh vì tất cả nguồn tuyển đều đưa vào chung một phương thức để xét tuyển. Phương thức này giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào một kỳ thi duy nhất. Đây cũng là xu hướng tuyển sinh hiện đại được nhiều trường đại học hàng đầu trên thế giới áp dụng.

Năm đầu tiên xét tuyển phương thức này trường nhận được 8.500 nguyện vọng đăng ký nhưng năm 2024 con số này tăng gần gấp đôi. Qua rà soát kết quả học tập của sinh viên trúng tuyển vào trường cho thấy những em trúng tuyển phương thức xét tuyển tổng hợp có kết quả học tập tốt hơn. Phương thức xét tuyển tổng hợp đã tuyển đúng thí sinh có năng lực học tập bậc đại học.

* PGS.TS.BS VƯƠNG THỊ NGỌC LAN (phó hiệu trưởng Trường đại học Y Dược TP.HCM):

Không nên chỉ dựa vào điểm thi

Việc tuyển sinh đại học đã đến lúc cần có đổi mới phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới và sự phát triển của xã hội. Đặc biệt các trường đại học đào tạo khối ngành khoa học sức khỏe cần cách tuyển sinh hiệu quả và hợp lý hơn để đảm bảo công bằng, chọn lọc được người có năng lực, đạo đức và phù hợp với nghề.

Cách tuyển sinh hiệu quả nhất cho ngành y là kết hợp giữa đánh giá học thuật, phẩm chất cá nhân và năng lực chuyên biệt thay vì chỉ dựa vào điểm thi như hiện nay. Điểm thi tốt nghiệp THPT nên chỉ là điều kiện cần (kèm quy định điểm sàn). Việc đổi mới này cần lộ trình cụ thể, cần thí điểm và điều chỉnh dần rồi nhân rộng.

Theo đó các trường y cần chuyển dần sang mô hình tuyển sinh kết hợp thi tuyển và xét tuyển. Trong đó thi tuyển (kiểm tra chuyên sâu các môn toán, hóa, sinh và thêm một bài kiểm tra năng lực logic, nhận thức đạo đức); xét hồ sơ cá nhân (thành tích học tập bậc phổ thông, thư giới thiệu, bài luận nghề nghiệp, hoạt động tình nguyện). Một kỳ thi riêng cho khối ngành y, kết hợp bài kiểm tra tư duy logic và đạo đức nghề nghiệp sẽ phản ánh đúng hơn năng lực thí sinh.

Đặc biệt cần đưa vào hình thức phỏng vấn vốn đã phổ biến tại các trường đào tạo y ở các nước phát triển. Ở Mỹ tuyển sinh đại học y khoa có phỏng vấn chứ không chỉ dựa trên điểm một kỳ thi. Mô hình phỏng vấn nhiều trạm (MMI) có thể giúp đánh giá khả năng giao tiếp, xử lý tình huống và thái độ nghề nghiệp. Đây là những yếu tố không thể hiện qua bài thi trắc nghiệm. Điểm phỏng vấn chiếm một tỉ trọng nhất định (ví dụ 20%).

Bên cạnh đó ngành y cũng cần hướng đến tuyển sinh theo mô hình "đào tạo từ sớm - định hướng rõ ràng". Thực tế nhiều em vào ngành y theo nguyện vọng của gia đình, chưa có sự hiểu biết hoặc đam mê nghề nghiệp. Do vậy cần sàng lọc thí sinh về sức khỏe thể chất, tâm lý và động cơ nghề nghiệp đối với học sinh muốn theo đuổi ngành y.

Khối C bất ngờ 'lặn' mất

Nhiều thí sinh khối C bỗng nhiên hoang mang khi ít nhất 5 trường đại học lớn phía Bắc bất ngờ loại tổ hợp C00 (văn, sử, địa) khỏi nhiều ngành xét tuyển.