Tháng 7-2025, bé Thaddeus Pierce chào đời tại bang Ohio từ một phôi thai được đông lạnh từ năm 1994. Phôi thai này đã "ngủ đông" suốt 11.148 ngày, tương đương gần 31 năm, trước khi được làm tổ thành công trong tử cung của người mẹ là chị Lindsey Pierce.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một phôi thai được bảo quản lâu đến vậy lại phát triển thành em bé khỏe mạnh.

Đây là kết quả của một hình thức gọi là "nhận con nuôi phôi thai", một phương pháp hiếm hoi trong điều trị vô sinh, trong đó các cặp vợ chồng hiếm muộn sử dụng phôi thai do người khác hiến tặng.

Tia hy vọng kéo dài ba thập kỷ

Vợ chồng Lindsey và Tim Pierce đã chiến đấu với tình trạng vô sinh trong nhiều năm. Sau khi được giới thiệu đến ngân hàng phôi hiến tặng, họ chọn sử dụng ba phôi thai được đông lạnh từ năm 1994, kết quả từ quá trình thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) của một người phụ nữ tên Linda Archerd, nay 62 tuổi.

"Tôi luôn cảm thấy ba phôi thai bé nhỏ ấy xứng đáng được sống", bà Linda chia sẻ.

Bà Linda từng trải qua IVF vào năm 1994 và tạo ra bốn phôi thai, nhưng chỉ sử dụng một để sinh con gái. Sau khi ly hôn, bà không còn tiếp tục hành trình làm mẹ và suốt nhiều năm băn khoăn về số phận các phôi còn lại.

Trải qua hàng chục năm trăn trở và lo ngại về chi phí lưu trữ ngày càng tăng, Linda tìm đến tổ chức Snowflakes, một chương trình nhận con nuôi phôi thai thuộc Nightlight Christian Adoptions, nơi cho phép người hiến đặt ra tiêu chí lựa chọn gia đình nhận nuôi.

"Tôi muốn được là một phần trong cuộc đời của đứa trẻ này", Linda nói. "Tôi cũng muốn biết rõ những người sẽ làm cha mẹ nó".

Việc hiến tặng không hề đơn giản. Linda phải liên hệ lại với bác sĩ điều trị cũ ở bang Oregon, tìm lại hồ sơ giấy từ thập niên 1990, rồi chuyển phôi sang phòng khám Rejoice Fertility ở Knoxville, Tennessee, nơi nổi tiếng với việc không tiêu hủy phôi đông lạnh, kể cả khi chúng được bảo quản bằng thiết bị cũ kỹ.

Kỷ lục y học và những câu hỏi lớn

Trong ba phôi mà Linda hiến, một phôi không vượt qua được quá trình rã đông. Hai phôi còn lại được chuyển vào tử cung Lindsey, nhưng chỉ một phôi làm tổ thành công và trở thành bé Thaddeus.

Theo bác sĩ John David Gordon - người điều trị cho nhà Pierce, đây là ca sinh con thành công từ phôi đông lạnh lâu nhất thế giới. Ông cũng từng tham gia ca giữ kỷ lục trước đó: cặp song sinh Lydia và Timothy Ridgeway chào đời từ phôi thai được đông lạnh 30 năm.

"Những câu chuyện như thế này rất thu hút trí tưởng tượng. Nhưng chúng cũng đặt ra câu hỏi quan trọng: Tại sao lại có nhiều phôi đang bị bỏ quên trong các ngân hàng lưu trữ?", bác sĩ John chia sẻ.

Tại Mỹ, chỉ khoảng 2% ca sinh nở là kết quả của thụ tinh trong ống nghiệm, và chỉ một phần rất nhỏ sử dụng phôi hiến tặng. Tuy vậy, giới chuyên gia ước tính hiện có tới 1,5 triệu phôi thai đang bị lưu trữ, nhiều trong số đó rơi vào trạng thái "chờ đợi" khi cha mẹ sinh học vẫn chưa quyết định nên hủy bỏ, hiến tặng hay tiếp tục lưu giữ.

Câu chuyện này còn trở nên phức tạp hơn sau phán quyết gây tranh cãi của Tòa án Tối cao bang Alabama năm 2024, xác định rằng phôi đông lạnh có địa vị pháp lý như trẻ em. Dù bang này sau đó đã ban hành giải pháp tạm thời bảo vệ các phòng khám khỏi bị kiện, nhưng câu hỏi về số phận các phôi thai vẫn còn bỏ ngỏ.

Bỏ qua các vấn đề pháp lý khác, riêng đối với Linda Archerd, hành trình hiến tặng phôi là một chuỗi cảm xúc lẫn lộn, cả nhẹ nhõm vì các phôi đã tìm được mái ấm, đến buồn bã vì bản thân không thể nuôi dưỡng chúng. Bà cũng hồi hộp về viễn cảnh được gặp gia đình nhà Pierce và đứa trẻ mà bà từng góp phần tạo nên.

"Tôi chỉ mong họ sẽ gửi thêm ảnh thôi. Tôi đã nhận được vài tấm sau khi bé chào đời. Nhưng nếu một ngày được gặp trực tiếp, gặp cả gia đình và đứa bé thì đó sẽ là một giấc mơ thành hiện thực".

Về phía nhà Pierce, họ khẳng định lý do họ làm điều này rất đơn giản. "Chúng tôi không hề nghĩ tới kỷ lục gì cả. Chúng tôi đơn giản chỉ muốn có một đứa con và được làm cha mẹ thôi", Lindsey Pierce chia sẻ.

Trong khi thế giới đang chứng kiến những tiến bộ y học vượt bậc, thì câu chuyện của bé Thaddeus là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng đặc biệt mà các phôi đông lạnh mang lại, không chỉ là vấn đề công nghệ, mà còn là câu chuyện về sự sống, hy vọng và kết nối giữa con người với nhau.

Có thể sàng lọc gene để tránh những bệnh lý di truyền nào khi sinh con?

Theo GS.TS Trần Vân Khánh, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu gene - protein, Trường đại học Y Hà Nội, có thể sàng lọc gene để tránh các bệnh lý huyết học di truyền, bệnh loạn dưỡng cơ...