Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất người nộp thuế được giảm trừ vào thu nhập trước khi tính thuế đối với các khoản chi cho y tế, giáo dục - đào tạo của người nộp thuế và của bố, mẹ, vợ hoặc chồng, con đang là người phụ thuộc của mình.

Các khoản chi quy định trên phải đáp ứng các điều kiện về hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật và không được chi trả từ các nguồn khác.

Theo phía Bộ Tài chính, đây là nội dung hoàn toàn mới so với quy định trước đây. Hiện Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp của các bộ ngành, địa phương, hiệp hội… cho dự thảo luật, trong đó có nội dung trên.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, dù đánh giá cao đề xuất này của Bộ Tài chính, các chuyên gia và đại biểu Quốc hội cũng đề nghị quy định cần cụ thể hơn. Xem xét mở rộng cho một số khoản chi phí khác như nhà ở... Đồng thời, thủ tục giảm trừ phải thật rõ ràng, dễ thực hiện. Thậm chí một số người dân còn đặt vấn đề: giảm trừ gia cảnh sao còn tính cả học phí (đã miễn từ mầm non đến lớp 12), viện phí (tiến tới sẽ miễn giảm)…?

* Bà VŨ THU HÀ (phó tổng giám đốc dịch vụ tư vấn thuế & pháp lý, Deloitte Việt Nam):

Nên giảm trừ cả khoản học phí đại học

Tôi cho rằng đây là một chính sách thuế có tính hỗ trợ rất thiết thực của Chính phủ, góp phần giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho người nộp thuế, đặc biệt là các hộ gia đình có thu nhập trung bình và nhiều người phụ thuộc. Bên cạnh đó, chính sách cũng phù hợp với thông lệ quốc tế và nhiều quốc gia trong khu vực.

Việc khuyến khích đầu tư vào giáo dục và hỗ trợ các chi phí y tế sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đồng thời bảo đảm an sinh xã hội.

Đối với học phí, từ năm sau, Nhà nước miễn học phí trường công cho bậc mầm non đến lớp 12, nhưng thực tế mỗi học sinh vẫn đóng nhiều khoản chi khác như sách vở, đồ dùng học tập, ăn bán trú, cũng như học bồi dưỡng nâng cao ngoại ngữ, thể chất và kỹ năng. Những chi phí này nên được xem xét giảm trừ thuế thu nhập cá nhân ở mức hợp lý để giảm bớt gánh nặng cho các gia đình có con trong độ tuổi đi học.

Hay như học phí đại học, phần lớn sinh viên vẫn được tính là người phụ thuộc. Do đó, khoản chi này cũng cần được cân nhắc đưa vào diện giảm trừ, thể hiện chính sách thuế đồng hành cùng đầu tư giáo dục và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Để chính sách giảm trừ thuế thực sự đi vào cuộc sống, theo tôi, thủ tục cần đơn giản, minh bạch và không tạo thêm gánh nặng hành chính. Bộ Tài chính nên ban hành hướng dẫn mang tính linh hoạt về việc lưu giữ, tra soát hóa đơn điện tử và tăng cường kết nối dữ liệu với bệnh viện, trường học, trung tâm đào tạo... Qua đó, người dân không cần trực tiếp cung cấp nhiều chứng từ nhưng vẫn đảm bảo tính xác thực.

* TS NGUYỄN QUỐC VIỆT (chuyên gia chính sách công Trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội):

Cá nhân kinh doanh cũng cần được giảm trừ

Tôi hoàn toàn đồng ý với đề xuất trên. Riêng việc mỗi gia đình, cá nhân có nhu cầu đầu tư cho phát triển bản thân là khác nhau thì nên cho phép được trừ trước khi tính thuế.

Đơn cử người dân mua các sản phẩm bảo hiểm hay ngay cả việc chi phí cho giáo dục - đào tạo cũng cần được giảm trừ. Trong điều kiện việc chuyển dịch lao động, ngành nghề kinh doanh, thay đổi của thị trường… khiến người dân phải thường xuyên nâng cao trình độ, cập nhật kiến thức.

Để đào tạo thường xuyên thì phải bỏ ra chi phí. Do đó không chỉ cá nhân có thu nhập từ tiền công, tiền lương được giảm trừ các chi phí này mà ngay cả người kinh doanh cũng cần được giảm trừ các chi phí đầu tư này trước khi tính thuế thu nhập. Như vậy mới đảm bảo công bằng và đúng bản chất của thuế thu nhập cá nhân.

* TS NGUYỄN NGỌC TÚ (chuyên gia thuế):

Giảm trừ tiền thuê hoặc vay mua nhà

Tôi cho rằng chính sách cần được bổ sung thêm khoản chi cho nhà ở như tiền thuê nhà, trả tiền lãi vay mua nhà. Đây là những chi phí mang tính an sinh xã hội, đảm bảo nhu cầu thiết yếu đối với người dân. Và để được giảm trừ, theo quy định người nộp thuế phải có hóa đơn chứng từ chứng minh.

Như học phí thì trường công hay tư, thậm chí là du học thì cũng được giảm trừ. Ngoài học phí, những khoản chi học ngoại ngữ, học đàn, học bơi… để nâng cao kiến thức, kỹ năng mềm cũng cần được trừ, miễn là có hóa đơn chứng từ.

Đầu tư cho con người là đầu tư cho tương lai, cho sự phát triển. Chi phí đầu tư cho giáo dục - đào tạo và y tế sẽ góp phần cho nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước. Do đó, chúng ta cần thiết có những chính sách khuyến khích, ủng hộ.

Song trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn phải chi cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội thì người nộp thuế cần chia sẻ với Nhà nước theo hướng cần quy định một tỉ lệ nhất định được giảm trừ các chi phí này trước khi tính thuế. Mức có thể là 30 - 50%. Sau này, khi ngân sách, tài chính quốc gia vững mạnh thì tỉ lệ này có thể được nâng lên cao hơn 70 - 90%, thậm chí toàn bộ như các nước phát triển.

* Đại biểu TRẦN KHÁNH THU (Hưng Yên):

Chính sách cần đảm bảo phù hợp, hiệu quả

Nội dung dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân như trên là bước tiến đáng ghi nhận. Tuy nhiên, với các chi phí về khám chữa bệnh nên có phạm vi áp dụng hợp lý.

Tôi đồng tình với việc đề xuất cho phép giảm trừ đối với người nộp thuế và người phụ thuộc hợp pháp về chi phí y tế. Nhưng chúng ta cũng cần thấy hiện nay với tỉ lệ bảo hiểm y tế đã bao phủ ở mức cao và theo quy định thì nhiều nội dung của người dân khi khám, điều trị bệnh nằm trong danh mục chi trả của quỹ bảo hiểm y tế nhưng thực tế người dân vẫn phải chi trả cho các danh mục này khi có yêu cầu làm dịch vụ.

Vì vậy, cần có những quy định cụ thể hơn đối với các khoản chi từ danh mục chi trả được bảo hiểm y tế hoặc bảo hiểm thương mại chi trả. Bên cạnh đó, với các loại thuốc, thiết bị y tế mà người dân phải mua ở ngoài khi điều trị bệnh được bác sĩ kê, khuyến cáo dùng mà có hóa đơn cũng nên nghiên cứu có được xem xét tính vào giảm trừ không. Nếu có được hay không được cần quy định cụ thể, rõ ràng để sau này dễ thực hiện.

Tôi cho rằng nên quy định mức giảm trừ tối đa theo tỉ lệ nhất định so với thu nhập chịu thuế, nhằm đảm bảo công bằng giữa các đối tượng người nộp thuế, tránh việc người có thu nhập cao lại được hưởng lợi nhiều hơn. Có thể cân nhắc mức giảm trừ tính trên cơ sở chi phí thực tế nhưng không vượt quá một tỉ lệ nhất định so với thu nhập chịu thuế.

Thực tế, với một gia đình lao động tại thành phố, mỗi tháng phải trả học phí cho hai con, cộng thêm chi phí điều trị bệnh không được bảo hiểm chi trả thì tổng số tiền đó có thể lên tới hàng chục triệu đồng mỗi năm. Nếu được giảm trừ trước khi tính thuế, chính sách sẽ giúp giảm gánh nặng đáng kể và phản ánh đúng khả năng chi trả thực tế của người dân.

* Đại biểu TẠ VĂN HẠ (phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục):

Nghiên cứu quy định ngưỡng trần với chi phí giáo dục

Việc Bộ Tài chính lắng nghe ý kiến, tham khảo kinh nghiệm quốc tế khi đề xuất đưa những chi phí đặc thù khác liên quan đến giáo dục, y tế cho người nộp thuế và người phụ thuộc là đáng mừng. Việc cơ quan soạn thảo đề nghị trong dự luật sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết để đảm bảo linh hoạt, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội.

Ví dụ, một người ở thành phố thu nhập 20 - 25 triệu đồng/tháng nhưng phải chi 8 - 10 triệu đồng cho học phí của con cái, phần còn lại để chi tiêu thực tế chỉ tương đương với người thu nhập 12 - 15 triệu đồng. Nếu không khấu trừ các chi phí như vậy, hệ thống thuế vô tình "đánh thuế" vào cả khoản chi sinh tồn, điều này vừa không hợp lý vừa thiếu nhân văn. Song về giáo dục, tôi cho rằng Chính phủ cần quy định rõ các khoản chi cho giáo dục chỉ áp dụng với người nộp thuế và với người phụ thuộc là con. Còn với người phụ thuộc là bố, mẹ và người phụ thuộc khác chỉ nên quy định chi phí chăm sóc sức khỏe, không nên tính giảm trừ chi phí giáo dục vì không phù hợp.

Ngoài ra, từ năm học 2025 - 2026, chúng ta sẽ thực hiện miễn học phí đối với học sinh đến hết bậc THPT nên cần nghiên cứu chính sách này cho phù hợp. Bên cạnh đó, với các trường phổ thông công lập thì mức học phí đã được miễn và thực tế học phí không phải quá cao nhưng với các trường tư thục và dân lập, nhất là với các trường quốc tế, thì mức học phí của học sinh hiện cao gấp nhiều lần. Do vậy, cần nghiên cứu xem việc tính chi phí giáo dục với nhóm này như thế nào cho phù hợp.

Tôi cho rằng Chính phủ có thể nghiên cứu để đưa ra quy định ngưỡng trần cụ thể đối với chi phí giáo dục được khấu trừ thuế, nhằm đảm bảo các khoản chi này không vượt quá một tỉ lệ nhất định so với thu nhập của người nộp thuế.

Ngoài ra, cũng có thể dựa trên mức chi phí tối đa theo học phí của các trường học công lập từ tiểu học đến đại học để tính toán mức khấu trừ hợp lý.

Riêng bản thân người nộp thuế cũng cần có những chi phí đào tạo liên tục để cập nhật kiến thức, nâng cao trình độ như học ngoại ngữ, học về công nghệ mới như AI hay các khóa học ngắn hạn liên quan trực tiếp đến công việc. Vì vậy, Chính phủ có thể nghiên cứu quy định một mức khấu trừ tối đa trong từng năm mà người nộp thuế được khấu trừ.

Sửa thuế thu nhập cá nhân: Phải tính đường dài

Sau 17 năm áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân, lần đầu tiên Bộ Tài chính lấy ý kiến sửa đổi biểu thuế lũy tiến từng phần theo hướng giảm bậc và kéo giãn khoảng cách giữa các bậc nhằm giảm gánh nặng cho người nộp thuế.