Phát ngôn gây tranh cãi

Ngày 7-6, trong cuộc phỏng vấn với người dẫn podcast Theo Von, Phó tổng thống Mỹ JD Vance tuyên bố rằng chỉ khoảng 12 cent (12%) trên mỗi USD viện trợ nhân đạo của Mỹ thực sự đến được tay người dân cần hỗ trợ. 88 cent (88%) còn lại bị các tổ chức trung gian giữ lại. Ông nói đây là con số tốt nhất do Ngoại trưởng Marco Rubio cung cấp, sau một cuộc rà soát nội bộ.

Tuy nhiên phát ngôn này nhanh chóng vấp phải phản ứng của giới kiểm chứng thông tin, vì họ cho rằng ông Vance đã "đánh tráo" ý nghĩa gốc của số liệu được trích dẫn.

Theo báo cáo phân tích của báo Washington Post ngày 11-6, thực tế con số 12% không phải là thống kê mới hay chưa từng được biết đến, mà là số liệu trong một báo cáo của Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) công bố trước khi ông Trump lên nắm quyền.

Báo cáo này ghi nhận rằng trong năm tài khóa 2024, chỉ khoảng 12,1% tổng viện trợ được chuyển trực tiếp cho các tổ chức địa phương ở nước nhận viện trợ, nhưng hoàn toàn không nói rằng 87,9% tổng viện trợ còn lại bị thất thoát hay lãng phí.

Washington Post cho biết USAID dưới thời bà Samantha Power - người đứng đầu cơ quan này dưới thời của Tổng thống Joe Biden - từng thừa nhận tỉ lệ tài trợ trực tiếp còn thấp, và đặt mục tiêu nâng con số đó lên 25% vào năm 2025.

Trong khi đó các tổ chức trung gian lớn như Save the Children hay World Food Program thường là những đơn vị thực hiện chính, và 80-85% ngân sách viện trợ của Mỹ vẫn đến được tay người dân qua những kênh này.

Hiểu lầm bắt nguồn từ ông Musk?

Theo Washington Post, sự hiểu lầm về con số 12% này có thể đã bắt đầu từ một bài đăng chỉ trích USAID của tỉ phú Elon Musk hồi tháng 2.

Trong đó ông Musk trích lời giám đốc của Tổ chức Unlock Aid Walter Kerr trong một cuộc phỏng vấn với Đài PBS, với nội dung "dưới 10% viện trợ đến được tay cộng đồng cần giúp đỡ", khiến nhiều người hiểu nhầm rằng 90% viện trợ bị thất thoát.

Trên thực tế, ông Kerr chỉ nói về tỉ lệ viện trợ được chuyển trực tiếp cho các tổ chức địa phương mà không qua các tổ chức trung gian, tổ chức của ông Kerr sau đó xác nhận phát biểu đã bị cắt câu lấy nghĩa.

Washington Post cho biết khi được yêu cầu làm rõ phát biểu, người đại diện phát ngôn của ông Vance không đưa ra phản hồi.

Bộ Ngoại giao Mỹ cũng không cung cấp nguồn gốc cụ thể cho con số trên, mà chỉ tuyên bố rằng Mỹ sẽ không tiếp tục phân phát viện trợ "một cách mù quáng".

Khi bị chất vấn tại buổi điều trần Thượng viện Mỹ ngày 20-5, ông Rubio xác nhận ông dùng số liệu 12% từ thời bà Samantha Power, nhưng không thừa nhận rằng cách ông và ông Vance đã diễn giải theo cách gây ra hiểu lầm.

Các thượng nghị sĩ Dân chủ như ông Chris Murphy và ông Brian Schatz phản đối gay gắt, cho rằng việc gọi chi phí hậu cần, nhân sự và vận hành là "lãng phí" là sai lệch bản chất.

Theo họ, đây là những khoản chi thiết yếu để bảo đảm viện trợ được thực hiện đúng luật và hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu của Quốc hội Mỹ như: lương thực viện trợ phải mua từ Mỹ, và việc vận chuyển phải do tàu Mỹ đảm trách.

Không có chuyện Mỹ cấm người chỉ trích Israel nhập cảnh

Một bài phát biểu của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio bị cắt cúp và lan truyền sai lệch khiến nhiều người hiểu nhầm Mỹ cấm nhập cảnh với những người chỉ trích Israel.