Tường thuật từ tỉnh biên giới Surin của Thái Lan, phóng viên thường trú Tony Cheng của Đài Al Jazeera nhận định thông báo ngừng bắn là tin đáng mừng đối với nhiều người, đặc biệt là những người sống dọc biên giới và phải di dời do xung đột Thái Lan - Campuchia. 

"Có rất nhiều người bị ảnh hưởng bởi chuyện này, và họ chỉ muốn trở về nhà thôi!" - ông nói.

Kết quả tích cực

Ngày 28-7, khi cuộc xung đột giữa hai nước bước sang ngày thứ 5, lãnh đạo Thái Lan và Campuchia đã đến Malaysia để thảo luận về khả năng ngừng bắn. Đại sứ Mỹ và Trung Quốc tại Malaysia cũng có mặt tại cuộc gặp được tổ chức tại dinh thự Thủ tướng Anwar Ibrahim của Malaysia - nước đang giữ chức chủ tịch luân phiên của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Thủ tướng Campuchia Hun Manet nêu mục đích của cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước ở Malaysia: "Mục đích của cuộc họp này là đạt được lệnh ngừng bắn ngay lập tức, vốn được Tổng thống Donald Trump khởi xướng và được cả Thủ tướng Campuchia và Thủ tướng Thái Lan đồng ý".

Đến khoảng 17h ngày 28-7, cuộc gặp đã có kết quả đúng như kỳ vọng. "Cả Campuchia và Thái Lan đã đạt được sự đồng thuận chung như sau: Lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện sẽ có hiệu lực từ 0h theo giờ địa phương, tức nửa đêm hôm nay" - Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim thông báo.

Ông Hun Manet nhận định kết quả cuộc gặp với lãnh đạo Thái Lan là rất tích cực và bày tỏ sự cảm kích đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như Trung Quốc vì hỗ trợ quá trình này. 

"Chúng tôi hy vọng các giải pháp mà Thủ tướng Anwar vừa công bố sẽ tạo điều kiện để thúc đẩy cuộc thảo luận song phương của chúng tôi nhằm đưa quan hệ trở lại bình thường và làm nền tảng cho việc giảm leo thang quân sự trong tương lai" - ông nói.

Trong khi đó, Quyền thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai - người trước đó đã bày tỏ nghi ngờ về sự chân thành của Campuchia - nói rằng "lệnh ngừng bắn sẽ được cả hai bên thực hiện một cách thiện chí và thành công".

Việc Thái Lan và Campuchia đạt được lệnh ngừng bắn là điều đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, kèm theo đó là nỗi lo xung đột có thể tái diễn nếu các bên vi phạm thỏa thuận. Khi kêu gọi hai nước chấm dứt mọi hành động thù địch, các ngoại trưởng ASEAN đã lưu ý rằng hai nước cần tránh "bất kỳ hành động nào làm suy yếu lệnh ngừng bắn".

Số liệu chính thức từ Thái Lan và Campuchia cho thấy đến nay tổng cộng có ít nhất 35 người đã thiệt mạng, hơn 200 người bị thương và hơn 200.000 người phải sơ tán kể từ khi xung đột bùng phát hôm 24-7.

Vai trò Mỹ - Trung

Cuộc gặp giữa lãnh đạo Thái Lan và Campuchia tại Malaysia gây chú ý không chỉ bởi việc nhờ Malaysia làm trung gian hòa giải xung đột, mà còn bởi sự hiện diện của cả đại diện Mỹ và Trung Quốc.

Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của cả Thái Lan và Campuchia. Các nhà phân tích nhận định Trung Quốc đóng vai trò ngày càng lớn trong việc làm trung gian giải quyết các xung đột quốc tế. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce tuyên bố Washington "sẵn sàng tạo điều kiện cho các cuộc thảo luận trong tương lai nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định giữa Thái Lan - Campuchia".

Thái Lan là đồng minh quân sự của Mỹ và thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận có sự tham gia của binh sĩ Mỹ, trong khi Campuchia có mối quan hệ thân thiết với Trung Quốc. 

"Tuy nhiên các quốc gia trong khu vực thường tìm cách cân bằng quan hệ với Mỹ và Trung Quốc, thay vì chọn nghiêng hẳn về một trong hai cường quốc" - cây bút Edward Wong và Sui-Lee Wee bình luận trên báo New York Times.

Cuối tuần qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đã điện đàm với cả hai nhà lãnh đạo và cảnh báo Mỹ sẽ không đàm phán các thỏa thuận thương mại với Thái Lan hay Campuchia nếu giao tranh không chấm dứt. 

Ông Trump đã đặt ra thời hạn 1-8 cho Thái Lan, Campuchia và nhiều nước để đạt được thỏa thuận thương mại với Chính phủ Mỹ, nếu không ông sẽ áp mức thuế 36% đối với hàng hóa từ cả hai nước này. Như vậy, ông Trump đã sử dụng điều này làm đòn bẩy nhằm chấm dứt giao tranh.

Sự can thiệp của ông Trump đã góp phần mang đến bước đột phá nói trên. Từ tuần trước, Campuchia đã kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện. Về phía Thái Lan, Bangkok nêu rõ bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào cũng phải dựa trên "các điều kiện thực địa phù hợp".

Xung đột biên giới Thái Lan - Campuchia: Nguồn cơn từ tấm bản đồ năm 1907?

Theo tờ New York Times, tranh chấp biên giới Thái Lan - Campuchia có thể khởi nguồn từ một tấm bản đồ có từ năm 1907, khi Campuchia còn là thuộc địa của Pháp.