Ngày 8-7, giờ Mỹ, Tòa án Tối cao nước này đã ra phán quyết nghiêng về sắc lệnh hành pháp hồi tháng 2-2025 của Tổng thống Donald Trump.

Với tỉ lệ bỏ phiếu 8 ủng hộ trên 1 phản đối, các thẩm phán tối cao đã dỡ bỏ lệnh của thẩm phán liên bang tại San Francisco, người đã chặn việc sa thải hàng loạt tại hơn 20 bộ và cơ quan.

Động thái này mở đường cho chính quyền ông Trump sa thải hàng chục ngàn nhân viên liên bang và thu hẹp quy mô các cơ quan, định hình lại đáng kể bộ máy hành chính liên bang, mà không cần xin phép quốc hội.

Trong phán quyết ngắn gọn, tòa án cho biết chính quyền ông Trump "có khả năng thành công" trong lập luận rằng các sắc lệnh của ông nằm trong thẩm quyền hợp pháp của tổng thống. 

Phản ứng sau đó, Nhà Trắng khẳng định quyết định này là "chiến thắng chắc chắn cho tổng thống và chính quyền của ông" củng cố thẩm quyền của ông Trump trong việc thực hiện "hiệu quả trên toàn bộ chính quyền liên bang".

Hồi tháng 2-2025, ông Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp yêu cầu các cơ quan chuẩn bị cho việc sa thải hàng loạt. 

Theo đó chính quyền đã đưa ra kế hoạch cắt giảm nhân sự tại các bộ nông nghiệp, thương mại, y tế và dịch vụ nhân sinh, ngoại giao, tài chính, cựu chiến binh Mỹ và hơn một chục cơ quan khác.

Tháng 5-2025, thẩm phán Susan Illston của San Francisco phán quyết rằng ông Trump đã vượt quá thẩm quyền của mình khi ra lệnh cắt giảm quy mô chính phủ mà không tham khảo ý kiến của quốc hội. 

"Như lịch sử đã chứng minh, tổng thống chỉ có thể tái cấu trúc rộng rãi các cơ quan liên bang khi được quốc hội cho phép", bà Illston cho biết.

Tòa án Tối cao Mỹ đã đứng về phía ông Trump trong nhiều trường hợp kể từ khi ông trở lại nắm quyền vào đầu năm nay, bao gồm cả việc mở đường cho việc thực hiện một số chính sách nhập cư cứng rắn của ông.

Tuy nhiên trong phán quyết mới nhất, tòa án lưu ý rằng họ không đánh giá tính hợp pháp của bất kỳ kế hoạch sa thải cụ thể nào tại các cơ quan liên bang. 

Những đề xuất sa thải đó, một số trong số đó đã được đệ trình vào đầu năm nay, vẫn có thể phải đối mặt với các thách thức pháp lý trên nhiều căn cứ, bao gồm sự phản đối của công đoàn, các hạn chế theo luật định và các biện pháp bảo vệ công chức.

Theo Hãng tin Reuters, một nhóm các công đoàn, tổ chức phi lợi nhuận và chính quyền địa phương đã kiện để ngăn chặn việc sa thải hàng loạt và tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh. Các tổ chức này cảnh báo rằng các kế hoạch của ông Trump sẽ dẫn đến hàng trăm ngàn vụ sa thải.

Trong khi đó, một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos vào tháng 4-2025 cho thấy người Mỹ ủng hộ chiến dịch cắt giảm quy mô chính phủ liên bang của ông Trump, với khoảng 56% đồng tình và 40% phản đối. 

Chính quyền ông Trump âm thầm tuyển lại nhiều nhân viên từng bị sa thải

Chính quyền Tổng thống Trump được cho là đang dần đảo ngược các quyết định sa thải hàng loạt công chức liên bang, vốn được xúc tiến mạnh mẽ trong những tuần đầu ông Trump nhậm chức.