Nhiều người đã tính thay thế dần xe xăng bằng xe điện, đồng thời xem đây như một sự lựa chọn vừa phù hợp xu thế, vừa tiết kiệm, vừa góp phần giảm ô nhiễm. Thế nhưng nghịch lý nảy sinh ở ngay nơi đáng lẽ là điểm khởi đầu cho quá trình chuyển đổi khi chính các tầng hầm giữ xe tại chung cư lại đang "bài xích" xe điện.

Chính phủ đã có nhiều động thái rõ ràng nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện: miễn lệ phí trước bạ, khuyến khích sản xuất nội địa, thí điểm hạ tầng trạm sạc tại các đô thị lớn... Những tín hiệu đó không chỉ mang tính định hướng chính sách mà còn dẫn dắt hành vi tiêu dùng, đặc biệt là của cư dân đô thị.

Mỗi nơi mỗi kiểu gây khó cho xe điện

Việc một số chung cư tại TP.HCM phát thông báo không tiếp nhận giữ xe điện tại hầm gửi xe là minh chứng cho sự xung đột giữa cấp độ chính sách vĩ mô và năng lực thực thi vi mô. Có nơi quyết định được đưa ra sau một cuộc khảo sát cư dân với tỉ lệ đồng thuận cao. Tức là cư dân được tham vấn, ý kiến được lắng nghe và quyết định.

Nơi khác, văn bản thông báo được ban hành từ tháng 7 xác lập rõ việc không tiếp nhận bất kỳ loại xe điện nào trong hầm chung cư, với lý do liên quan đến nguy cơ cháy nổ từ hệ thống pin lithium và yêu cầu đảm bảo an toàn PCCC. 

Văn bản không đề cập đến bất kỳ phương án thay thế nào: không có khu đậu xe tạm ngoài trời, không có định hướng cải tạo hạ tầng, không có chiến lược thích ứng lâu dài với thực tiễn chuyển đổi đang hiện hữu. 

Quyết định ấy dù xuất phát từ lo ngại chính đáng về an toàn lại mang bản chất của một hành động phòng vệ tức thời, khi hạ tầng chưa theo kịp thực tiễn và quy chuẩn chưa đồng bộ.

Trong khi đó, một số chung cư khác vẫn đang ở trạng thái lửng lơ. Họ không ra quyết định cấm rõ ràng, nhưng cũng chưa có hạ tầng đủ điều kiện để tiếp nhận và vận hành xe điện một cách an toàn. Ban quản lý tại những nơi này thường đưa ra các khuyến cáo mềm, như: hạn chế mang pin vào căn hộ, không nên sạc xe trong hầm, hoặc tạm thời chờ hướng dẫn từ chủ đầu tư hoặc cơ quan chức năng.

Tuy nhiên, chính trạng thái "treo" đó lại đẩy người dân vào tình huống khó xử: không có quy định rõ để tuân thủ, không có khu vực sạc đạt chuẩn để an tâm, không có giải pháp thay thế để lựa chọn. Chính vì vậy, những cư dân đang hành động vì mục tiêu bền vững lại buộc phải tự xoay xở trong một môi trường quản lý chưa định hình xong nguyên tắc. Và một khi chính sách chưa rõ ràng, mọi sự chủ động sẽ bị giam cầm trong bất định.

Cần những tiêu chuẩn an toàn

Việc các chung cư "treo lửng" quyền lợi của người đi xe điện không chỉ phản ánh các cách tiếp cận khác nhau, mà còn chỉ ra một sự thật sâu hơn: nền tảng pháp lý và kỹ thuật để quản lý xe điện trong chung cư đang thiếu trầm trọng. Hiện tại, không có một bộ tiêu chuẩn nào quy định rõ ràng điều kiện cần và đủ để một chung cư có thể tiếp nhận, bố trí, sạc và quản lý xe điện.

Hạ tầng điện, thiết bị giám sát, tiêu chuẩn an toàn PCCC chuyên biệt cho phương tiện điện đều là những vùng xám chưa có định hướng nhất quán. Và khi luật chưa rõ, thực tế sẽ vận hành theo kiểu "tự diễn biến" - nơi mỗi ban quản lý sẽ có quyền ban hành, cấm đoán và xử lý theo cách riêng.

Chính sự thiếu thống nhất đó tạo ra một trạng thái bất ổn cho cư dân - những người đang đóng vai trò tiên phong trong tiến trình chuyển đổi hành vi sống xanh. Họ không biết liệu quyết định mua xe điện của mình có phải là một lựa chọn đúng đắn, hay sẽ trở thành gánh nặng khi không tìm được nơi gửi, không được phép sạc, hoặc buộc phải dùng các giải pháp "lách luật" đầy rủi ro như tháo pin mang lên nhà, hoặc gửi xe tạm ngoài vỉa hè.

Trớ trêu thay, chính những hành vi tự phát để né quy định như vậy lại làm gia tăng nguy cơ cháy nổ - điều mà các lệnh cấm ban đầu muốn ngăn chặn.

Nếu đặt bài toán này vào một phép biện chứng đúng nghĩa, có thể thấy rõ mâu thuẫn nằm ở chỗ: Nhà nước khuyến khích, người dân hưởng ứng, nhưng hạ tầng quản lý lại chưa kịp thích nghi và hệ thống pháp lý thì đứng ngoài cuộc. 

Mỗi mảnh ghép trong chuỗi giá trị của một xã hội xanh cần được vận hành hài hòa: chính sách phải đi cùng thể chế thực thi, cư dân phải được bảo vệ thông qua những chuẩn hóa rõ ràng, và các ban quản lý phải được dẫn dắt bằng một khung quy định cụ thể, thay vì thả nổi tự quyết giữa những lo sợ mơ hồ.

Chung cư Tân Phước cấm gửi xe điện, luật sư khẳng định trái luật, trái chủ trương

Mới đây, ban quản lý chung cư Tân Phước (TP.HCM) phát thông báo không nhận giữ xe điện tại hầm chung cư (từ 23-7) khiến nhiều người dân hoang mang.