Ngày 23-7, TS Lương Hữu Dũng, giám đốc Trung tâm nghiên cứu thủy văn và hải văn, Viện Khoa học khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết như vậy khi giải thích về thông tin "lũ 5.000 năm xảy ra một lần".

Theo thông báo khẩn ngày 22-7 của tỉnh Nghệ An thông tin lưu lượng nước về thượng lưu hồ thủy điện Bản Vẽ đạt 9.543m³/s, gần chạm mức đỉnh lũ kiểm tra 10.500m³/s (tần suất 0,02%, tức "5.000 năm xảy ra một lần") khiến dư luận xôn xao và có nhiều tranh luận?

Theo TS Lương Hữu Dũng, thông báo khẩn nói trên của Nghệ An là giá trị xảy ra vào đêm  22-7. Sau đó 2h sáng 23-7, lưu lượng đỉnh lũ đạt 12.800m³/s, vượt 2.300m³/s so với đỉnh lũ kiểm tra với tần suất P=0,02% (ứng với chu kỳ lặp lại 5.000 năm) là 10.500m³/s.

"Nói như vậy để thấy rằng mức độ bất thường, đã xảy ra lũ cực hiếm trên thượng nguồn sông Cả, tiềm ẩn nguy hiểm đến công trình hồ chứa và dân cư, cơ sở hạ tầng", ông Dũng nói.

Còn thông tin "lũ 5.000 năm mới có một lần" cần hiểu đúng là trận lũ có độ lớn ứng với trận lũ có chu kỳ lặp 5.000 năm, không phải 5.000 năm mới xảy ra 1 lần vì đây là xác suất độc lập.

Cụ thể nếu một trận lũ có chu kỳ lặp lại là 5.000 năm, điều đó có nghĩa là xác suất (tần suất) để xảy ra là 1/5.000, hay 0,02%. 

"Đây là một giá trị xác suất, chứ không phải một cam kết về mặt thời gian" - TS Dũng nói.

TS Dũng cho biết tần suất lũ (ký hiệu là P) là xác suất xảy ra một trận lũ. Còn chu kỳ lặp lại (hay còn gọi là chu kỳ lũ T) để chỉ số năm trung bình giữa hai trận lũ có cùng độ lớn. Mối quan hệ giữa tần suất và chu kỳ là: P = 1/T.

Ví dụ, nếu T = 50 năm thì P = 1/50 = 2%, còn T = 5.000 năm thì P = 1/5.000 = 0,02%.

"Đây là xác suất thống kê, không phải chu kỳ cứng. Một trận lũ có xác suất 0,02% không có nghĩa là phải đợi đúng 5.000 năm mới lặp lại, mà năm sau trận lũ như vậy vẫn có thể xảy ra, nhưng xác suất là thấp" - TS Dũng nói.

Theo TS Dũng, việc nói "lũ 5.000 năm" là cách các nhà chuyên môn nội suy theo thống kê dựa trên chuỗi số liệu mưa và lũ nhiều năm. Điều này giống như cách nói "lũ lịch sử", nhưng ở đây là có tính toán rõ xác suất. Lũ 5.000 năm tương ứng với xác suất chỉ 0,02% mỗi năm, cực kỳ hiếm nhưng không phải không thể xảy ra.

Vì vậy người dân không nên hiểu nhầm rằng "đã có một trận rồi thì 5.000 năm nữa mới có trận tiếp theo".

"Việc đánh giá "lũ 100 năm", "lũ 5.000 năm" là tính toán độ lớn đặc trưng mưa, mực nước, lưu lượng trong thiết kế đê điều, hồ chứa, quy hoạch phòng chống thiên tai, chứ không phải để dự báo thời điểm cụ thể xảy ra lũ" - TS Dũng cho biết thêm.

Thủy điện Bản Vẽ lý giải tin nước lũ 5.000 năm mới có một lần

Do ảnh hưởng của bão Wipha (bão số 3), trên lưu vực hồ chứa thủy điện Bản Vẽ, tỉnh Nghệ An đã xuất hiện trận lũ đặc biệt lớn được đánh giá 5.000 năm mới xuất hiện một lần.