Những lo ngại về việc ông Trump có đang làm đảo lộn trật tự thương mại thế giới đã trở thành hiện thực. Các nguyên tắc về thương mại tự do, công bằng, toàn cầu hóa và vai trò của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đang bị xói mòn nghiêm trọng. 

Từ năm 1947 - 2012, Mỹ đã đi đầu trong việc giảm dần các rào cản thương mại thông qua các hiệp ước được đàm phán công phu, tỉ mỉ, đảm bảo mọi bên đều được lợi và phải nhượng bộ một phần.

Chính sách thuế quan một chiều

Ngược lại với truyền thống, yêu cầu thuế quan của ông Trump mang tính một chiều hơn, xuất phát từ niềm tin rằng Mỹ đang bị nước ngoài lợi dụng để phát triển kinh tế. Mầm mống của chủ nghĩa bảo hộ bắt đầu trỗi dậy khi Washington đơn phương theo đuổi các thỏa thuận thương mại nhanh gọn với các nước, hoàn toàn gạt WTO sang một bên và bỏ qua những yêu cầu, cảnh báo của tổ chức này.

Tuy nhiên, sự xói mòn vai trò của WTO dù có nhưng vẫn chỉ mang tính cục bộ. Dù là nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ cũng chỉ chiếm 12% tổng giá trị thương mại toàn cầu. Nhà nghiên cứu Robert Lawrence tại Trường Chính sách công Kennedy thuộc ĐH Harvard cho biết: "Chúng ta (Mỹ) chỉ chiếm khoảng 12% thương mại thế giới. Vì vậy, liệu 88% còn lại có thể chỉ đơn giản là đi tiếp mà không cần chúng ta?".

Thế giới đoàn kết thương mại tự do

Quả thực, 88% giá trị thương mại toàn cầu diễn ra giữa các nước với nhau và không liên quan đến Mỹ, do đó không chịu tác động từ thuế quan Mỹ. Các quốc gia này cũng đã khẳng định sẽ kiên định với trật tự thương mại quốc tế tự do được duy trì suốt hàng chục năm qua.

Nhà nghiên cứu cấp cao Alan Wolff tại Viện Nghiên cứu kinh tế quốc tế Peterson khẳng định: "Không quốc gia thương mại nào khác trên thế giới làm theo Mỹ và đe dọa rộng rãi việc tăng thuế quan của riêng mình. 

Cũng không có quốc gia nào từ bỏ sự ủng hộ đối với hệ thống thương mại thế giới do WTO quản lý". Ông cho biết người điều phối công cuộc cải cách WTO mới được bổ nhiệm, Đại sứ Na Uy Petter Ølberg đã tuyên bố rằng: "Tất cả các thành viên đều khẳng định cam kết mạnh mẽ đối với cải cách WTO có ý nghĩa".

Ông Wolff phân tích thêm rằng các chính sách thuế quan của Washington có thể khiến phần còn lại của thế giới tìm đến nhau và xây dựng những mối quan hệ thương mại chặt chẽ hơn mà không liên quan đến Mỹ. Canada và EU đã lên tiếng ủng hộ việc đa dạng hóa thương mại, nghiên cứu phương án hợp tác kinh tế chặt chẽ hơn và tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế mà không có sự tham gia của Mỹ.

Thụy Điển đã đề xuất một ý tưởng táo bạo: thay vì giảm thương mại tự do như Mỹ đang làm, thế giới nên tăng cường thương mại tự do hơn nữa. Cách làm là cho hợp tác chặt chẽ hơn giữa EU và nhóm các nước Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). 

Điều này sẽ tạo ra khối tiềm năng gồm 39 quốc gia, trong đó có các nền kinh tế hàng đầu thế giới như Đức, Pháp, Nhật Bản có thể dựa trên các quy tắc của WTO để đạt được thương mại tự do hơn nữa.

Ngoài ra, EU cũng đang tích cực đẩy nhanh và hoàn thiện một số thỏa thuận thương mại quan trọng, bao gồm những thỏa thuận với Mexico, khối thương mại Nam Mỹ Mercosur, Vương quốc Anh; hoàn tất thỏa thuận thương mại số với Singapore; khởi xướng đàm phán với Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).

Những điều này cho thấy quyết tâm phát triển thương mại toàn cầu theo hướng tự do, toàn cầu hóa vẫn là nguyện vọng chung của thế giới và vai trò của WTO vẫn còn rất lớn.

Ông Trump ký sắc lệnh áp thuế: Mức cao nhất lên tới 41%, Canada chịu 35%

Tổng thống Trump vừa ký ban hành sắc lệnh thuế quan mới với mức thuế lên tới 41% đối với nhiều quốc gia, đồng thời tăng mạnh thuế với Canada lên 35%, dù đây là đối tác thương mại lâu năm của Mỹ.