Như Tuổi Trẻ Online thông tin, Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TP.HCM vừa đề xuất đến Thủ tướng và bộ ngành liên quan về việc số hóa giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (còn gọi là sổ hồng).

Đề xuất này nhận được nhiều quan tâm của dư luận.

Thạc sĩ Ngô Gia Hoàng (khoa luật thương mại, Trường ĐH Luật TP.HCM) cho rằng việc chuyển sang sổ hồng điện tử sẽ có nhiều ưu điểm và là xu hướng phù hợp với quá trình chuyển đổi số trong quản lý đất đai.

Sổ hồng điện tử có nhiều thuận lợi

Mặc dù mẫu sổ hồng hiện hành đã được cải tiến với công nghệ chống làm giả, đảm bảo tính thống nhất và minh bạch hơn, nhưng trước công nghệ in ấn và thủ đoạn tinh vi hiện nay, sổ hồng giấy khó tránh khỏi nguy cơ bị sao chép, làm giả. 

Ngoài ra, sổ giấy dễ bị hư hỏng như cháy, rách, ngấm nước hoặc thất lạc, thậm chí bị đánh tráo, gây phiền phức, mất thời gian khi làm lại, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp. 

Việc xác minh thông tin trên sổ hồng giấy cũng gặp khó khăn do phải đối chiếu bằng mắt thường nếu không có thiết bị chuyên dụng. 

Hơn nữa, các mẫu sổ qua các thời kỳ có cách trình bày và nội dung khác nhau, tạo nên sự phức tạp trong việc nhận diện và đối chiếu thông tin.

Việc cấp sổ hồng điện tử sẽ khắc phục những nhược điểm trên: giảm thiểu rủi ro thất lạc, hư hỏng; tạo thuận lợi cho người dân trong tra cứu, xác minh và chia sẻ thông tin; hạn chế giả mạo, nâng cao độ tin cậy trong giao dịch, đồng thời phù hợp với quy trình hành chính công điện tử. 

Đây cũng là xu hướng toàn cầu, khi nhiều quốc gia phát triển đã chuyển sang áp dụng hệ thống đăng ký quyền sử dụng đất điện tử nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất.

Về khả năng thực hiện, Luật Đất đai 2024, Luật Giao dịch điện tử 2023 đã mở đường cho việc cấp sổ hồng điện tử. 

Điều 19 Luật Giao dịch điện tử 2023 quy định các tiêu chuẩn để một chứng thư điện tử được công nhận có giá trị pháp lý, tức là được pháp luật thừa nhận như một chứng cứ pháp lý, tài liệu hợp pháp trong giao dịch, thủ tục hành chính, hoặc các hoạt động pháp lý khác. 

Giá trị pháp lý của chứng thư điện tử theo điều 19 đảm bảo rằng sổ hồng điện tử (vốn là chứng thư điện tử do cơ quan có thẩm quyền cấp, ký bằng chữ ký số, có đầy đủ dữ liệu và dấu thời gian nếu cần) có giá trị pháp lý tương đương với sổ hồng giấy. 

Như vậy, sổ hồng điện tử đủ điều kiện là tài liệu pháp lý để thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất.

Khoản 3 điều 131 Luật Đất đai 2024 quy định cho phép người dân được thực hiện đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất bằng hình thức đăng ký trên giấy hoặc đăng ký điện tử và có giá trị pháp lý như nhau và được xem xét cấp giấy chứng nhận nếu đủ điều kiện. 

Luật này cũng quy định nhiều nội dung về Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai và Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. 

Các quy định này là điều kiện thực hiện việc liên kết, kết nối thông tin đất đai với các dữ liệu khác như dân cư, thuế, hạ tầng, quy hoạch… giúp xây dựng nền tảng vững chắc cho chính phủ điện tử, hướng tới chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số. 

Ngoài ra nghị định 101/2024/NĐ-CP về đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận cũng đã thiết lập hành lang pháp lý đầy đủ và cụ thể cho việc cấp và sử dụng giấy chứng nhận điện tử. 

Điều 50 nghị định 101 khẳng định rõ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất dưới dạng điện tử là văn bản điện tử được xác thực trong Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai và có giá trị pháp lý tương đương sổ hồng giấy. 

Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để Nhà nước có thể chuyển hẳn sang cấp sổ hồng điện tử, thay thế hoàn toàn sổ hồng giấy. 

Khoản 3 điều này cũng quy định UBND cấp tỉnh chỉ cấp sổ hồng điện tử khi đã đảm bảo đủ điều kiện về phần mềm, hạ tầng công nghệ thông tin, an toàn thông tin.

Tích hợp định danh cá nhân và dữ liệu đất đai

Đối với các địa phương đã lập hồ sơ địa chính dạng số, việc đồng bộ hóa dữ liệu ở các cấp đã cơ bản hoàn thành thể hiện được các thông tin cần thiết theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. 

Việc kết nối dữ liệu giữa cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã đã được thực hiện để phục vụ công tác quản lý nhà nước về đất đai nói chung và đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất nói riêng.

Tuy nhiên ở một số địa phương, hạ tầng công nghệ thông tin; dịch vụ kết nối, chia sẻ dữ liệu; dịch vụ xác thực và định danh điện tử hoạt động chưa ổn định, tốc độ xử lý chậm, còn bị lỗi.

Để thực hiện thành công sổ hồng điện tử, cần đồng bộ các giải pháp về pháp lý, công nghệ và nguồn nhân lực. 

Nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại các cơ quan quản lý đất đai còn hạn chế.

Bên cạnh đó, năng lực tiếp cận công nghệ của một bộ phận người dân, doanh nghiệp, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, vẫn chưa đồng đều, gây khó khăn cho quá trình chuyển đổi. 

Ngoài ra, nguy cơ lộ lọt dữ liệu, giả mạo tài khoản và mất kiểm soát thông tin cá nhân vẫn tồn tại. 

Do đó cần bổ sung quy định về tích hợp định danh cá nhân với dữ liệu đất đai, triển khai theo lộ trình, đồng thời đảm bảo hạ tầng kỹ thuật, an toàn dữ liệu và tăng cường hỗ trợ người dân tiếp cận dễ dàng.

Kiến nghị cấp sổ đỏ từ sổ giấy sang sổ điện tử

Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường kiến nghị thay đổi sổ đỏ từ sổ giấy lâu nay sang sổ đỏ điện tử.